Arapça Öğretiminde Yenileşme

1984 yılında kurulan Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Yabancı Diller Eğitimi Bölümü Arap Dili Eğitimi Anabilim Dalı 2024 yılı itibariyle 40. yılını kutlamaktadır. Bu yıldönümü vesilesiyle hatıra olarak kalması için hem anabilim dalının kuruluşundan günümüze tarihi seyrini anlatan hem de akademik çalışmaların yer aldığı bir kitap çıkarma fikri ortaya çıkmıştır. Kitapta yer alan tüm akademik çalışmaların yazarları bu bölümde eğitim almış araştırmacılardan oluşmaktadır. Kitabın ilk bölümünde anabilim dalında hâlihazırda görev yapmakta olan öğretim elemanlarının özgeçmişleri bulunmaktadır. Kitabın ikinci bölümünde Arap Dili Eğitimi Anabilim Dalının kuruluşundan günümüze tarihi seyri, öğretmen yetiştirme politikası, materyal geliştirme yöntemleri, istihdam olanakları ve gelecek perspektifi gibi konular ele alınmaktadır. Daha sonra Gazi Üniversitesi Arap Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı öğretim elemanlarının akademik çalışmaları üzerine bir değerlendirmenin yapıldığı araştırma gelmektedir. Bu araştırmada 40 yıl süre zarfı içerisinde bu anabilim dalında görev yapmış ve görev yapmaya devam eden öğretim elemanlarının akademik çalışmaları incelenmiş ve istatistiki bilgilere yer verilmiştir. Daha sonra bu veriler çeşitli açılardan değerlendirilmiştir. Bu araştırmanın arkasından Gazi Üniversitesi Arapça Öğretmenliği bölümü bünyesinde yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin bibliyometrik analizi yapılmıştır. Zaman içerisinde Sosyal Bilimler Enstitüsü (1984- 2018) ve Eğitim Bilimleri Enstitüsü (1997-günümüz) bünyesine bağlı olarak yapılan tezler, danışmanlarının isimleri altında yüksek lisans ve doktora olmak üzere iki kategoriye ayrılarak öğrenci adı, yıl ve tez adı şeklinde kronolojik sırayla verilmektedir. 2024-2025 Eğitim Öğretim yılındaki mevcut programa dair verilen dersler, kabul şartları, kontenjanlar ve öğretim üyeleri vb. bilgilerin ardından söz konusu yüksek lisans ve doktora tezleri önce danışmanlar nezdinde tablo şeklinde verilip niceliksel olarak incelenmekte, ardından tezler yıllık bazda değerlendirilmekte son olarak ise tezler konuları bakımından ele alınmaktadır. Anabilim dalı ile ilgili bu bölümlerin ardından Arap Dili eğitimi, Arap Edebiyatı ile ilgili güncel akademik çalışmaların yer aldığı üçüncü bölüm yer almaktadır. Arapça Öğretimine Mizaç Odaklı Bir Yaklaşım: Enneagram isimli çalışmada “Arapça Öğretimine Mizaç Odaklı Bir Yaklaşım” olarak önerilen “Enneagram” uygulamaları ile Arapça öğretim sürecinde Arapça öğreticilerine yeni bakış açıları kazandırmak hedeflenmektedir. Araştırma iki niteliğiyle öne çıkmaktadır. Birincisi betimseldir. Enneagram sistemi içerisinde var olan dokuz kişilik tipi çerçevesinde ilgili literatür taranarak betimlenmiştir. İkincisi uygulamaya dayanmaktadır. Araştırmacı Enneagram’a dayalı yaklaşım kapsamında saptadığı etkinlikleri sınıfta uygulamıştır. Bu uygulamalar sonucunda elde edilen gözlemler doğrultusunda, Arapça öğretiminde uygulanabilecek örnek etkinlikler geliştirilmiştir. Kültürel ve Pragmatik Yeterlilik Bağlamında CEFR 2001 ve 2020 Programları Düzeylerine Göre Dil Öğreniminde Kültür Öğretimi İçin Etkinlik Önerileri ve Değerlendirmeleri isimli çalışmada CEFR 2020 ve 2001 seviyelerine göre dil öğrenicilerine yönelik etkinlikler önerilmiş ve her seviyedeki etkinliklerin 2020 CEFR programında yer alan etkinlik türleri ve her iki programda vurgulanan kültürel ve pragmatik yeterlilik bağlamında nasıl bir katkı sağlayabileceği incelenmiştir. Tâhâ Hüseyin’in Mustakbelu’s-Sekâfe Fî Mısr Adlı Eserine Yöneltilen Eleştiriler konulu bir diğer çalışmada Sâtı‘ el-Husrî milliyetçi, M. Muhammed Hüseyin ise İslamcı bakışı temsil eden fikirleri sebebiyle Tâhâ Hüseyin’in Müstakbelu’s-Sekāfe fî Mısr adlı eserine yönelik eleştirilerine yer verilmiştir. İki yazar kendi ideolojilerini göz ardı etmeden o dönemin bakış açılarındaki çeşitliliğin günümüze taşınmasına katkı sağlamıştır. XIX. ve XX. Yüzyıl Arap Edebiyatında Bilim Kurgu isimli araştırmada Arap Edebiyatında bilim kurgunun yeri anlatıldıktan sonra edebiyattaki bu yeni türde yazılmış eserlerden örnekler verilmiştir. Toplumun Aynası Olarak Kadın: İbn Fattûme’nin Seyahati Üzerine Bir İnceleme isimli çalışmada Necîb Mahfûz’un 1983 yılında yazdığı Rihletu İbn Fattûme (İbn Fattûme’nin Seyahati) eserindeki kadın karakterler ele alınarak kadınının toplumsal hayattaki yeri irdelenmiştir. Kadınlar ve eserdeki varlıkları üzerinden sosyolojik bir değerlendirme yapılmıştır. Yazarın da eserleri aracılığıyla Mısır’ı ve Mısır toplumunu tüm dünyaya anlattığı göz önünde bulundurulduğunda bu eserde yer alan kadın karakterler Mısır’ın değişen toplumsal hayatı ve kadının konumu bakımından güçlü örnekler ve bir mesaj niteliğindedir. Hikâyesi Olan Arapça Deyimlerin Yapay Zekâ Destekli Çeviri Analizi isimli araştırmada betimleyici çeviri araştırmalarının kuramsal çerçevesi esas alınarak, karşılaştırmalı ve nitel veri analizi içeren bir durum çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda yapay zekâ modeli ChatGpt’nin çevirileri hem bütünsel hem de parça olarak analiz edilip yorumlanmıştır. İnsan çevirisiyle de karşılaştırmalı olarak analiz de bu yorumlamalarda göz önünde bulundurulmuştur. Arap Dilinde İkilemeler isimli çalışmada söylem dili çalışmaları arasında da önemli bir yere sahip olan ikilemeler konusu ele alınmış ve Arap dilindeki örneklerine yer verilmiştir. Arapça Öğretiminde Yapay Zekânın Etkin Kullanımına Yönelik Uygulama Örnekleri ve Önerileri isimli çalışmada yapay zekâ teknolojilerinin Arapça öğretiminde sunduğu avantajları ve karşılaşılan zorlukları ele alınmıştır. Arapça Öğretimi ve Edebiyat isimli çalışmada Arap dili eğitiminde edebiyatın yerinin güçlendirilmesi hem dilin estetik boyutunun hem de kültürel mirasının geleceğe taşınmasına önemli katkılar sağlayacağı ve öğrencilerin çok yönlü gelişimlerini destekleyeceği hususu üzerinde durulmuştur. Geçmişten Günümüze Arapça Sözlükler ve Dijital Çağdaki Dönüşümü isimli çalışmada geleneksel sözlük çalışmaları ele alındıktan sonra sözlüklerin dijital çağdaki dönüşümleri anlatılmıştır. Pedagojik Yöntemler ve Müfredat Uyumsuzluğu Bağlamında Mesleki Arapça Dersine Yönelik Bazı Düşünceler: Bir Alan Çatışması isimli araştırmada günümüz Arapça öğretiminde karşılaşılan bazı sorunlar ele alınıp değerlendirilmiştir. Komuttan Uygulamaya Yapay Zekâ İle Arap Dili Öğretimi İçin Eğitsel Etkinlik Tasarımı Süreci isimli çalışmada günümüzün en önemli gelişmelerinden birisi olarak kabul edilen yapay zekâ uygulamalarından Arapça öğretmenlerin nasıl yararlanacağı konusu aşamalı olarak anlatılmıştır. Sonuç olarak bu eserde Arap Dili Eğitimi Anabilim Dalında görev yapmış olan öğretim elemanlarının çalışmalarına baktıktan sonra 40 yıl içerisinde Arapça öğretiminin nasıl geliştiği ve nasıl bir seyir izlediği açıkça idrak edilmektedir. Yeni yapılan çalışmalara ve araştırmalara bakıldığında da bu alanın geleceğine yönelik bir perspektif çizildiği görülmektedir.