Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesinde Mülkiyet Uyuşmazlıklarının Çözümü

Bu çalışmayı hazırlama fikri, İngiltere’de 2009 senesinde başlayıp 2010 senesinde tamamladığım yüksek lisansımda sunduğum “Are The Expropriation Enforcements in Turkey Compatible With Principles Of The European Court Of Human Rights”1 adlı tezimle oluşmuştur. Ülkemizdeki kamulaştırma uygulamalarını Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kriterleri açısından incelemiş olduğum tezimin “Distinction” derecesi ile geçmesinin üzerine, değerli akademisyenler Profesör Chandra Lekha Sriram ve John Strawson, çalışmamda yalnızca kamulaştırma uygulamalarını değil, AİHM.’in mülkiyet hakkı bağlamında önüne gelen ve ülkemiz hakkında yapılmış olan diğer başvuru konularını da incelemem ve bu şekilde kitaplaştırmam tavsiyesinde bulunarak söz konusu kitabın yazılmasına vesile olmuşlardır. 12 Eylül 2011 tarihinde ülkemizde kabul edilen Anayasa değişiklikleri ile bireylere Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru imkanı tanınmasından sonra ise, mülkiyet hakkı konulu bu çalışmada yalnızca AİHM.’e değil, aynı zamanda Anayasa Mahkemesine yapılmış olan olan mülkiyet hakkı başvurularını da incelemek elzem olmuştur. Zira, insan haklarına dair ihlal iddiaları dolayısıyla Anayasa Mahkemesine başvuru, ilke olarak AİHM.’e başvuru öncesinde ilkelerini ve yapısını açıklamak ve mülkiyet hakkına müdahalenin hangi hallerde meşru sayılabileceğinin ve hangi hallerde ihlaline yol açabileceğinin analizini yapmak; sonrasında ise AİHM. ve Anayasa Mahkemesinin ülkemiz hakkında mülkiyet hakkı bağlamında vermiş olduğu kararların değerlendirmesini yapmaktır. Tüketilmesi gereken bir iç hukuk yolu haline gelmiştir.

“Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesinde Mülkiyet Uyuşmazlıklarının Çözümü” adlı bu kitap, başlığından anlaşılabileceği üzere mülkiyet hakkı konusunda verilmiş olan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi kararlarını incelemektedir.

Söz konusu eser bu bağlamda “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Mülkiyet Hakkı ” başlıklı birinci bölümde mülkiyet hakkı konusunda genel bilgiler vermekte, sonrasında ise Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Ek protokolün 1. Maddesinde belirtilen mülkiyet hakkının yapısı, özneleri ve kapsamı gibi konuları AİHM. kararları çerçevesinde incelemektedir. Bu bölümde bulunan ve orjinali İngilizce olan AİHM. kararlarının birçoğu tarafımca özetlenerek Türkçe’ye aktarılmış ve özet olarak çevrilen bu kararların orjinal metinleri de, kararları anadilinde ve orijinal ifadeleri ile okumak isteyen okuyucu için bu çevirilerin sonunda dipnotlar ile gösterilmiştir. Çalışmada değinilen ve orjinali Fransızca olan birçok karar ise AİHM.’in resmi sitesi olan www.hudoc.coe.int adresinde yayınlanmış olan özet çevirilerden, Yargıtay’ın Resmi Internet Sitesinden ve Mevzuat-içtihat programlarından derlenerek kitaba eklenmiştir.

Eserin “Genel Olarak AİHM.'in Mülkiyet Hakkına Dair İhlal Kararları ve Ülkemizdeki Durum ” başlıklı ikinci bölümünde ise ülkemiz hakkında AİHM.’e mülkiyet hakkının ihlali iddiasıyla yapılmış olan örnek başvurular konularına göre kategorize edilmiş ve ulusal hukukumuzdaki uygulamalar ile karşılaştırmalı şekilde analizleri yapılmıştır.

Eserin “MÜülkiyet Hakkına Dair Anayasa Mahkemesine Yapılan Bireysel Başvurular ” başlıklı üçüncü bölümünde ise öncelikle Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru koşulları ve yolu açıklanmış; sonrasında ise Anayasa Mahkemesine yapılmış olan birtakım örnek başvurulara değinilmiştir.

Bu çalışmanın amacı mülkiyet hakkının AİHM. ve Anayasa Mahkemesi kararları çerçevesinde temel ilkelerini ve yapısını açıklamak ve mülkiyet hakkına müdahalenin hangi hallerde meşru sayılabileceğinin ve hangi hallerde ihlaline yol açabileceğinin analizini yapmak; sonrasında ise AİHM. ve Anayasa Mahkemesinin ülkemiz hakkında mülkiyet hakkı bağlamında vermiş olduğu kararların değerlendirmesini yapmaktır.