Çağatayca Gülistan Tercümesi

Sa’di’nin meşhur Gülistan adlı eseri M. 1397-1398 yılında, Timur’un torunu veliaht Muhammed Sultan’a ithafen, Sibicâbî mahlaslı bir edip tarafından adaptasyon metodu kullanılarak Farsçadan Klasik Öncesi Çağataycaya tercüme edilmiştir. Kronolojik olarak Türk edebiyatındaki ikinci Gülistan tercümesi olan Sibicabi’nin Gülistan Çevirisi veya en bilinen adıyla “Çağatayca Gülistan Tercümesi(Gülistân-ı Türkî)”, Mehmet Turgut Berbercan tarafından “Çağatayca Gülistan Tercümesi” başlığıyla İstanbul Üniversitesi’nde, 2011 yılının ağustos ayında Doktora Tezi olarak bilim dünyasına sunulmuştur. 2011 yılına ait bu çalışma, eserin dünyada ve Türkiye'de yapılmış ilk neşridir ve eser üzerindeki ilk kapsamlı bilimsel çalışmadır. Eserin tamamının çeviriyazısını, gramerini, dizinli sözlüğünü ve tıpkıbasımını içermektedir. Ayrıca kitapta, esere ait filolojik notlar ile eserin Türk dili tarihi içindeki önemli yerini ortaya koyan tespitler ve açıklamalar bulunmaktadır.

2011'de tez olarak iki cilt halinde sunulan eser, 2012’de kitap olarak neşredilmiş ve eserin bugüne kadar birçok baskısı yapılmıştır. Kitap, gerek ulusal kütüphanelerin gerekse dünya kütüphanelerinin kataloglarına girerek hem yurtiçinde hem de yurtdışındaki uluslararası platformlarda Mehmet Turgut Berbercan'ın neşriyle tanıtılarak duyurulmuştur. Bazı kişi yahut kişilerin Mehmet Turgut Berbercan'a ait ilk yayından yararlanarak ama bilimsel yolla atıf yapmadan (Doç. Dr. Mehmet T. Berbercan tarafından yapılmış ilk çalışmayı görmezden gelerek) yaptıkları tez çalışması ve yayınlar mevcuttur. Yasal haklar mahfuzdur.

Harezm Türkçesinden Çağatay Türkçesine geçişi tanıklayan, dil özellikleri bakımından Harezm Türkçesinin son, Çağatay Türkçesinin ise ilk eseri olma özelliği taşıyan bu eserin, Türk dili araştırmaları açısından, Türk dilinin gelişim seyrini aydınlatacak önemli bir noktada bulunması dolayısıyla bir an önce ele alınması gerekmekteydi. Böyle bir ideale hizmet etmek üzere sunduğumuz bu çalışma ile Türk dili araştırmalarına katkı sağlamanın gururunu ve Türkolojinin kaynaklarına bir eser daha kazandırmanın mutluluğunu duymaktayız.

A Chagataı Versıon Of gulıstan (Sıbıcābī’s gulıstan translatıon)

Gulıstān-I Turkī

The book Gulıstan of famous Persian poet and writer Sa’dī was translated into Pre-classical Chagatai Turkish from Persian in the years AC 1397-1398 by a translator and also a poet who had a pen-name called Sibicābī. This translation work of Sibicābī was called as Gulistān-i Turkī (Turkish version of Persian Gulistan or Chagatai Translation of Gulistan). Chronologically second translation of the Gulistan in Turkish language and literature is this manuscript which has stylistically an adaptation character and different methodology. Thus, Gulistān-i Turkī has philologically a significant and very sophisticated role in the perspective of the history of Turkish language. The written date of the work is in the advancement era of the Turkic languages after Mongol invasion in Central Asia. Especially language features (grammar and vocabulary) of the manuscript indicates a remarkable period of the Turkish language and a transition passage from the period of Hwarezm Turkish in 14th century to the Chagatai period at the beginning of 15th century. Consequently, the manuscript is the last work of Hwarezm Turkish and also accordingly considered as the first work of the Chagatai Turkish literature.

This book is based on the doctoral thesis completed by Mehmet Turgut Berbercan, in Istanbul University in 2011. In this book of Dr. Mehmet T. Berbercan (now Assoc. Prof. & chairman of the Old Turkic Philology section in Cankiri Karatekin University), the original text written in Arabic letters in nastaliq style is deciphered into Latin letters via transcription method. By means of the philological and linguistic data gained from the deciphered text, the language of the manuscript is studied from many aspects. Also its orthographical, phonological and morphological structure is elucidated in addition with the vocabulary of the text is presented in the grammatical index provided in alphabetical order. With this first study and research book on Sibicābī’s work, an available contribution to the knowledge is expected for philological studies/researches and so naturally relevant scientific fields.