Cihangir'de Bir Aşk ve İrfan Ocağı

Tasavvufi menakıbnameler kültür tarihi araştırmalarında ilk müracaat edilecek kaynaklardandır. Arap ve İran edebiyatında din ve devlet büyükleri hakkında yazılan umumi tabakat kitaplarından farklı olarak bizim edebiyatımızda müstakil menâkıbnâmeler daha fazla rağbet görmüştür. “Cihangir’de Bir Aşk ve İrfan Ocağı” da müstakil sufi tezkireleri içinde değerlendirilmesi gereken bir eserdir. Besnili Nehci Mustafa Efendi'nin samimi bir üslupla kaleme aldığı bu menakıb, Burhaneddin Cihangiri'nin hayatı ve menkıbeleriyle ilgili aktardığı hatıralar ve İstanbul'un gündelik yaşayışına dair verdiği bilgilerle önemli bir kitap olma özelliğini taşıyor.

Hasan Burhaneddin Cihangiri Hazretleri Halvetiyye/Ramazaniyye tariki azizlerindendir. İstanbul’un Cihângîr semtinde çerağ uyandırdığı için Ramazaniyye Halvetileri’nin onun tarafından kurulan kolu “Cihangiriyye” diye anılmıştır.

Aziz Hazretleri Harput’ta doğdu. Bursa’ya hicret etti. On sekiz yaşlarında Halvetiyye şeyhlerinden Yakub Fani Hazretleri’ne intisap etti. Yakub Efendi’yle birlikte İstanbul’a geldi. Eyüp’te Baba Haydar Tekkesi’ne yerleşti. Şerbetçi Mehmed Efendi ve Pir-i Halveti Ramazan Mahfi Hazretleri’nden can sohbetleri dinledi. Sıkı bir halvet ve zikir terbiyesinden geçerek süluk çıkardı. 1611 yılında hilafet verildi, Cihangir Camii’ne meşihat konularak buraya şeyh tayin edildi. Camii dahilinde yaptırdığı tekkede vefatına kadar tam elli iki sene irşad ile meşgul oldu ve pek çok halife yetiştirdi. 6 Ekim 1663 tarihinde vefat etti. Kendilerinin hayatta iken yaptırdıkları türbesi, Cihangir Camii içinde bulunmakta ve halen ziyaret edilmektedir.

Cihangirde Bir Aşk ve İrfan Ocağı başlığıyla sadeleştirdiğimiz “Tuhfetü's-Salikin ve Hediyetü'l-Mürşidin” adlı eser Hasan Cihangiri Hazretleri’nin halifelerinden Besnili Mustafa Nehci (ö.1680’den sonra) tarafından kaleme alınmıştır. Nehci’nin kaydettiği notların tertibiyle ortaya koyduğu Tuhfe, bizzat Cihangiri Hazretleri’nden dinlediği veya şahit olup da derlediği hatıraları ihtiva etmektedir. Bu eser başta Cihangiriyye erkanı olmak üzere 17. asrın siyasi ve kültürel resmiyle ilgili bilgiler vermesi, İstanbul, Besni ve Şam hattından önemli anekdotlar kaydetmesi münasebetiyle kültür tarihçilerinin başucu kitaplarından biridir.