Doğa Tasarımları ve Nedensellik-İlkçağdan Ortaçağa

Prof. Dr. Hasan Aydın bu yapıtında, filozofların doğa tasarımlarıyla nedensellik kurguları arasında koparılmaz bir bağın bulunduğunu göstermeyi amaçlamaktadır. Yapıtta, ilkçağdan günümüze, beş büyük doğa tasarımının karşımıza çıktığı ileri sürülmektedir. Bunlardan ilki, mitolojinin doğasız doğası; ikincisi mitos’tan logosa geçiş sürecinde üretilmiş Antik Yunan’ın akılsallık (nous-logos) ve canlılık (empsykhon) içeren doğası; üçüncüsü, ortaçağın Tanrı’nın eylemi ya da fiili olan doğası; dördüncüsü, Rönesans ve yeniçağın mekanik doğası; beşincisi ise; 19. Yüzyıldan sonra beliren evrimci doğadır. Bu doğa tasarımlarına koşut olarak, filozofların nedensellik kurguları değişmekte bir önceki tasarımdan köklü epistemik kopmalar yaşanmaktadır.
İşte bu yapıt, sözü edilen ilk üç büyük doğa tasarımını ve yol açtığı nedensellik kurgularını, dönemlerinin şöhretli filozof ve düşünürlerin özgün eserlerine dayanarak ortaya koymakta, böylece okuyucuyu, insanlığın düşünsel serüveninde uzun soluklu bir yolculuğa çıkarmaya davet etmektedir.