Eğer Öyle Olsaydı... Alternatif Dünya Tarihi 1

'Eğer'in tarihçilerin en gözde gizli sorusu olduğu söylenir.Tarihçi E.H. Carr, 'eğer'lerin tembel işi laf ebeliğinin ötesinde gerçek bir değer taşıdığını söylüyor. Carr'a göre, 'eğer'lerin tarih anlayışının gelişmesine, tarihin canlı bir biçimde gözler önüne serilmesine katkısı büyüktür. Bir çalışamın kalıcı sonuçlarının yanı sıra taşıdığı olası tehlikeleri veya olanakları da şaşırtıcı bir ayrıntıyla ortaya koyabilirler.

İ.Ö. 480'de Salamis'te karşı karşıya gelen Persler 'Doğu'yu, Atinalılar ise 'Batı'yı temsil ediyorlardı. 'Batı', Doğu'yu yenmişti, ya tersi olsaydı, bugün nasıl bir dünyada yaşıyor olurduk? Ya da 1529'da Kanuni Sultan Süleyman Viyana'yı ele geçirseydi, Osmanlı ve Avrupa tarihi nasıl şekillenirdi? Veya Haziran 1815'de Napolyon Waterloo'da zaferi kazanan taraf olsaydı, ne olurdu? Ya da Hitler 1941 ilkbaharında Yunanistan'daki zaferinden sonra Türkiye'ye ve Yakındoğu'ya saldırsaydı büyük ihtiyaç duyduğu petrolü ele geçirebilirdi. Ardından da Sovyetler Birliği'ne yönelseydi, İkinci Dünya Savaşı'nın gelişimi nasıl olurdu?

Tarihin sonuçları her birimizin kendi yaşamımızda karşılaştıklarımızdan hiç de daha kesin değildir. Tarih ormanının derinliklerinde gördüğümüz çeşitli patikalar insanın sonsuz seçeneklere sahip olduğunu kanıtlar. Bir harita sadece izlediğimiz yolları değil, izlenmeyen yolları da gösterir.

Tarihçilere göre, kural domino taşlarının geriye devrilmesidir. Bu kitapta domino taşlarının öne devrilmesi deneniyor.

On yıldan beri Amerika'da yayımlanan The Quarterly Journal of Military History (Üç Aylık Asker Tarih Dergisi) alana yeni bir boyut kazandırmak amacıyla uzman yazarlarına "Askeri tarihin en önemli olasılıkları nedir?" sorusunu yöneltip yanıtlarını bir araya getirmiş. Böylece karşımıza editörlüğünü Robert Cowley'nin yaptığı "Eğer Öyle Olsaydı.. - Alternatif Dünya Tarihi" isimli eser çıktı. Açıkçası, sonucuyla tarihte yer almış olayların herhangi bir sebeple değişik bir yön alması halinde, bunun toplumları ve insanlığı nasıl etkileyeceği sorusuna yanıt aranıyordu.

Böyle bir girişimin "ah - vah edebiyatına" dönüşmesi en büyük tehlikedir. Olaya peşin hükümler çerçevesinde yaklaşılırsa "olması isteneni öne sürme" şeklinde bir çarpık sunuş egemen olabilir. Buna karşılık, toplumsal değişimin yönü ve çapı dışlanmadan süreçte kopukluk yaratan olaylar ele alınırsa bilimselliğini kaybetmeyen bir değerlendirme sağlanabilir. Bu eksende şekillenen "Eğer Öyle Olsaydı..." 33 uzmanın yazılarıyla dünya tarihinde dönüm oluşturan birçok olayı önümüze seriyor.