Gülcülük

Gülcülük: Gül ve Mahsûlâtı adlı bu çalışma bir karşılaştırmalı çeviriyazı ve tıpkıbasım çalışmasıdır. Eserin matbaa harfli ve şapirograf baskıları karşılaştırılarak yeni metnin dipnotlarında farklılıklar gösterilmiştir. Her iki basımda kullanılan iki ayrı adlandırma da birleştirilerek zikrettiğimiz başlığa dönüştürülmüştür.

Agop Zakaryan’ın (1860?-1908) Gül ve Mahsûlâtı adıyla 1897/98’de basılan kitabı Gülcülük adıyla ve ders kitabı olarak da Halkalı Ziraat Mekteb-i Âlîsi Talebe İktisad Şirketi adlı öğrenci kooperatifi marifetiyle İstanbul’da çoğaltılmıştır. Şapirograf baskıda Ömer Şevket imzalı bir ek bölüm de vardır. Ömer Şevket ayrıca kitabın hattatıdır. Matbu nüshada bulunmayan gül resimlerini şapirograf baskı için çizen ise Mehmet Ekrem’dir.

Gül hakkında özet bir “Malûmât-ı Tarihiyye” bölümüyle başlayan kitap, on sınıf olmak üzere gül çeşitlerini (sade yapraklı gül, yırtıcı gül, bazulu gül, darçın gülü, pul yapraklı gül ve yüz yapraklı gül [sad-berg], tüylü gül, pas gülleri, Hind gülleri, yaz-kış gülü/yediveren) ele alan bölümüyle sürüyor. Gül çeşitlerinin altıncısı olan yüz yapraklı gül (sad-berk gülü) ise diğer çeşitlere nazaran daha genişçe (melezler, ortası göbekli-ortası çukur güller, Şam gülü, Firenk gülü, mayıs gülü, misk gülü) işleniyor. Yaz-kış gülü / yediveren gülleri ise kırmızı gül, sakız veya okka gülü ve zîbâ gülü olmak üzere üç alt başlıkta anlatılıyor. Gülün yetişeceği iklim, mevki, toprak; güllerin çoğaltılması ve timarı; gül fidanlarının düşmanları (hastalıklar ve haşerat), çiçeklerin toplanması; damıtma yani gül yağı ve suyunun elde edilişi; ticarî kıymeti, Kızanlık gül fidanlarının yetiştirilmesi ve ticareti gibi konular da kitapta yer alıyor.

Müellif Zakaryan, biyografisi meçhul değerlerimizdendir. Bu kayıp biyografi, eserin başında Prof. Dr. Ali Birinci’nin kaleme aldığı yazıyla aydınlığa kavuşturulmuştur. Belirtmeliyiz ki eser ve müellifi Ali Birinci’nin çabalarıyla günışığına çıkmış bulunuyor.

Klasik anlamda bir “tenkitli neşir” sayılamasa da matbu ve şapirograf baskıları arasında karşılaştırmalı bir çalışma olan bu basım, eserin Osmanlı dönemindeki iki baskısından sonra Cumhuriyet döneminde gerçekleştirilmiş üçüncü baskısı olmaktadır. İlk basımından bu yana 125 yıl geçmiş bulunuyor. Dolayısıyla geçmiş birikimi dikkat nazarlarınıza sunmuş ve bu alanda yeni çalışmaları teşvik etmiş olma umudundan dolayı mutluyuz.