Hakim Pay Sahibinin Azınlığı Şirketten Çıkarma Hakkı (Squeeze-out)

Bu çalışmanın konusunu, farklı hukuk sistemlerinde genellikle squeeze-out ya da freeze-out olarak anılan hakim pay sahibinin çıkarma hakkı oluşturmaktadır. Kuramsal temelinde hakimiyet olgusu bulunan söz konusu çıkarma hakkı, bir sermaye şirketinde nitelikli bir sermaye ve/veya oy çoğunluğunu temsil eden paylara sahip olan bir ortağın, bu şirkette kurumsal bir amacı gerçekleştirmesine hizmet etmek üzere öngörülmüştür. Bu çalışmada, hakim pay sahibinin çıkarma hakkının, klasik anlamdaki haklı sebep temeline dayalı çıkarma haklarından farkları; hakimiyete dayalı bir çıkarma düzenlenmesi öngörmenin altında yatan kurumsal nitelikte sebepler; bu hakkın yabancı hukuk sistemlerinde ne şekilde düzenlendiği konuları ele alındıktan sonra, hakkın kullanım şartları ile çıkarma usulü konuları, Türk Ticaret Kanunu'nun 208. maddesi ve Sermaye Piyasası Kanunu'nun 27. maddesinde düzenlenen çıkarma hakları esas alınarak incelenmektedir.

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM

ŞİRKETTEN ÇIKARMAYA İLİŞKİN TEORİK ÇERÇEVE

§1. Şirketten Ayrılma ve Çıkarma Kavramları

I. Ayrılma Kavramı

II. Çıkarma Kavramı

III. Çıkarmanın Hukuki Niteliği

IV. Doğrudan ve Dolaylı Çıkarma

§2. Teknik Anlamdaki Klasik Çıkarma Düzenlemelerinin Kuramsal Temeli: "Haklı Sebep" Temeline Dayanması ve Şirketin Feshi ile İlişkilendirilmiş Olması

I. Şahıs Şirketlerinde

II. Sermaye Şirketlerinde

III. Fesih ile Çıkarma Müesseseleri Arasında Kurulan Denge

§3. Sebep Aranmadan ya da Beyan Edilmeden Gerçekleşen Çıkarma

I. Sözleşmesel Bir Çıkarma Hakkı Çerçevesinde "Sebepsiz Çıkarma"nın Değerlendirilmesi

II. Sebepsiz Bir Çıkarma Düzenlemesi Olarak Squeeze-out

İKİNCİ BÖLÜM

HAKİM PAY SAHİBİNİN ÇIKARMA HAKKINA (SQUEEZE-OUT) İLİŞKİN GENEL ÇERÇEVE

§4. Şirketten Çıkarmanın Yeni Bir Türü Olarak "Hakim Pay Sahibinin Çıkarma Hakkı"

I. Kavram ve Terminoloji Sorunu

II. Tarihsel Gelişim

§5. Hakim Pay Sahibinin Çıkarma Hakkının Kanunen Düzenlenmesinin Altında Yatan Sebepler

I. Kanuni Düzenlemenin Gerekli Olup Olmadığı

II. Genel Olarak Kurumsal Amaçların Gerçekleştirilmesi Düşüncesi

III. Azınlığın Sebep Olduğu Masrafların Azaltılmasında İşlevi

IV. Pay Sahipleri Arasındaki Çıkar Çatışmalarının Önlenmesindeki İşlevi

V. Şirketler Topluluğunda Tam Hakimiyetin Sağlanmasında İşlevi

VI. Şirketin Halka Kapanması ve Borsada İşlem Görmesinin Sonlandırılmasındaki İşlevi

VII. Aleni Pay Alım Tekliflerini Teklif Sahibi Bakımından Daha Cazip Kılması ve Çağrıda Bulunma Yükümlülüğünü Dengeleyici Rolü

VIII. Grup İçi Şirket Birleşmelerini Kolaylaştırması

IX. Haklı Sebep Temeline Dayalı Bir Çıkarma Hakkının Anonim Şirketler Hukuku Düzeninde Kabul Görmemesi, Squeeze-out'un Kanun Koyucu Tarafından Düzenlenmiş Olmasına Bir Gerekçe Midir?

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA SQUEEZE-OUT DÜZENLEMELERİ

§6. Karşılaştırmalı Hukuktaki Sistemler

I. Genel Görünüm Biçimleri

II. Kıta Avrupası Hukukunu Temsil Eden Bazı Ülkelerin Hukuklarında

III. Anglo-Amerikan Hukukunu Temsil Eden Bir Ülke Olarak Amerika Birleşik Devletleri Hukukunda

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

HAKİM PAY SAHİBİNİN ÇIKARMA HAKKININ KULLANILABİLMESİ İÇİN GEREKLİ OLAN ŞARTLAR

§7. Türk Ticaret Kanunu'nun 208. Maddesinde Düzenlenen Çıkarma Hakkının Kullanılma Şartları

I. Çıkarma Hakkının Şirketler Topluluğu İlişkisi İçinde Kullanılmasının Gerekli Olup Olmadığı

II. Hakkın Kullanılacağı Bir Sermaye Şirketinin Varlığı

III. Çıkarma Hakkı Kullanacak Olan Hakim Pay Sahibi

IV. Türk Hukukuna Özgü Bir Şart: Haklı Bir Sebebin Varlığı

§8. Sermaye Piyasası Kanunu'nun 27. Maddesinde Düzenlenen Çıkarma Hakkının Kapsamı ve Kullanılma Şartları

I. İncelenecek Hükümler ve Takip Edilecek Yöntem

II. Hakkın Kullanılacağı Şirket ve Bununla Bağlantılı Olarak Hükmün Uygulama Alanına İlişkin Bazı Meseleler

III. Çıkarma Hakkının Kullanılabilmesi İçin Gönüllü ya da Zorunlu Bir Pay Alım Teklifinde Bulunmanın Gerekli Olup Olmadığı

IV. Çıkarma Hakkını Kullanacak Olan Hakim Pay Sahibi

BEŞİNCİ BÖLÜM

ÇIKARMA HAKKININ KULLANILMA USULÜ VE HAKKIN KULLANILMASININ HUKUKİ SONUÇLARI

§9. Çıkarma Hakkının Kullanılma Usulü

I. Karşılaştırmalı Hukukta Çıkarma Hakkının Kullanılma Usulüne İlişkin Farklı Sistemler

II. TTK 208'de Düzenlenen Çıkarma Hakkının Kullanılma Usulü

III. SerPK 27'de Düzenlenen Çıkarma Hakkının Kullanılma Usulü

§10. Çıkarmanın Hukuki Sonuçları

I. TTK 208 ve SerPK 27'de Düzenlenen Hakların Hukuki Niteliğe İlişkin Tespit ve Bu Tespitin Ortaya Çıkardığı Hukuki Sonuçlar

II. TTK 208'de Düzenlenen Çıkarma Hakkı Bakımından Ortaya Çıkan Hukuki Sonuçlar

III. SerPK 27'de Düzenlenen Çıkarma Hakkı Bakımından Ortaya Çıkan Hukuki Sonuçlar

SONUÇ

I. Kuramsal Temele İlişkin Sonuçlar

II. Hakkın Kullanım Şartları, Usulü ve Hakkın Kullanımının Doğurduğu Hukuki Sonuçlara İlişkin Sonuçlar

KAYNAKÇA