Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın İstanbul'u

Türk edebiyatında İstanbul denilince akla birkaç isim gelir. Eserlerinde İstanbul’u en çok işleyen bu isimlerden biri de Hüseyin Rahmi Gürpınar’dır. Gürpınar, velut bir yazar olarak birçok roman, hikaye, tiyatro ve deneme kaleme almıştır. Sayısı bir hayli fazla olan roman, hikaye ve tiyatrolarında seçtiği mekan, İstanbul’dur.  Yazar, bu şehrin kültürünü ve yaşam şeklini çok iyi bilir. Çocukluğu teyzesinin konağında ve yoksulluk çekmeden geçtiği halde yazar, kenar mahallelerde, Suriçi civarındaki yoksul semtlerde yaşayan insanların hayatlarını da sıkça işler ve gözlemlerini başarılı bir şekilde yansıtır. Bu sebeple yazarın eserlerinde İstanbul, zengin ve fakir muhitleriyle birlikte yer alır.

Bu çalışmada, Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın eserlerinde kentin canlı dokusunu yansıtan gündelik hayata dair ayrıntılar tespit edilerek eski İstanbul’un sosyal yaşantısının ipuçları bir araya getirilmiştir. Bunun için Gürpınar’ın 41 romanı, 9 hikâye kitabı ve 4 tiyatro eseri olmak üzere toplam 54 kitabı çalışmaya dahil edilmiştir. Sözü edilen bu 54 eserin tamamında İstanbul’un gündelik hayatına dair ayrıntılara rastlanır. Çalışmada yedi ana bölüm bulunmaktadır. Birinci bölüm Hayat başlığını taşır. Bu bölümde hayatın evrelerini oluşturan doğum, ölüm ve evliliğe yer verilmiştir. Eski İstanbul’da doğum, evlilik ve ölüm ile ilgili gelenekler değerlendirilmiştir. İkinci bölüm Ev Hayatı adını taşır. Bu başlık altında eski İstanbul’un ev tipleri ve bu evlerde sürdürülen yaşantının ayrıntıları, Gürpınar’ın eserlerine yansıyan yönleriyle tespit edilerek ele alınmıştır.