İbn Kesir'in Fezailü'l Kur'an Adlı Eserinin Tefsir Usulü Açısından Değeri

Allah Teâlâ’nın son elçisi Hz. Muhammed aleyhisselâma yirmi üç yılda tedricen indirdiği bu mübarek kelam faziletlerle doludur. Kur’ân-ı Kerim kendisini hak ile batılı ayırt edici, insanlara şifa, rahmet, öğüt, rehber ve
feyz kaynağı olarak tanıtmaktadır. Allah Rasûlü: “Size iki şey bırakıyorum, onlara sımsıkı sarıldığınız müddetçe dalalete düşmezsiniz. Bunlar Allah’ın kitabı Kur’ân-ı Kerim ve Rasûlü’nün sünnetidir.” buyurarak ilahi
kelâmın önemini vurgulamaktadır. Bu kitabın kadrini anlatmak üzere tarih boyunca eserler telif edilmiştir. Bu uğurda gayret gösteren bazı müfessirler sûrelerin başında veya sonunda fezâile dair rivayetlere yer
vermişlerdir. Bunu yaparken terğîb ve terhîb çerçevesinde uydurma haberleri de nakletmişlerdir. Ancak hadislerin sıhhati konusunda hassasiyet göstermedikleri için eleştirilmişlerdir. Kur’ân’ın Faziletleri bağlamında müstakil ve zeyl hüviyetinde çok sayıda eser kaleme alınmıştır. Rivayet-dirayet geleneğinin zirve noktasında yer alan, müfessir ve muhaddis kimliğiyle bir otorite kabul edilen İbn Kesîr de Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azim isimli eserinde Fezâilü’l-Kur’ân adıyla zeyl kaleme almıştır. Müellif, Buhârî’nin Fezâilü’l-Kur’ân bölümünde yer alan rivayetleri konu başlığı yaparak eserini oluşturmuştur. Eserde Buhârî’nin nakillerine yer vermekle yetinmeyen müfessir, konuyla ilgili farklı rivayetleri kaydederek bunları hadis ilmi çerçevesinde incelemiştir. Müellif, ilgili haberlerin sıhhat durumunu tetkik etmiş, bu rivayetlerin nasıl anlaşılması gerektiğini fıkhu’l-hadis bağlamında yorumlamıştır. Çalışma bu yönüyle Buhârî’nin ilgili babının şerhi niteliğindedir. Özel olarak bu araştırmada İbn Kesîr’in Fezâilü’l-Kur’ân adlı çalışmasının
Kur’ân ilimleri ve tefsir usulü bakımından değeri ve alana etkileri analiz edilmiştir. Tefsir usûlü ve Kur’ân ilimlerinin inşa sürecinde bu eserin ilmi geleneğe katkıları değerlendirilmiştir.