İlhanlılar Tarihinde Çobanoğulları (Sulduslar)

Temuçin’in büyük han olma yolunda aşması gereken en büyük engel esaretten kurtulmasıydı. Zaten ne başka bir seçeneği ne de gidebileceği bir yeri vardı.  Suldus Kabilesine mensup Sorhan Şira, Cengiz Han’ın hayatını kurtararak belki de dünya tarihinin seyrini değiştirmişti. 1206’da otuz dokuz yaşında Cengiz Han adını aldığındaTemuçin’in, yanında Suldus Kabilesine mensup Sorhan Şira ve çocukları vardı.

Gerek Cengiz Han hayattayken gerekse ölümünden sonra, halefleri devrinde, Çin’den Türkistan’a birçok bölgeye yayılan Suldus kabilesi ve üyeleri gittikleri her yerde Cengiz Han’ın halefleri tarafından kurulan devletlerin kaderinde etkili olmuşlardır.

Cengiz Han’ın torunu Hülagü tarafından 1256’da İran’da kurulan ve 1295’den itibaren bağımsız bir hale gelen İlhanlı Devleti, “yenilikçi” Gazan Han’ın 1304 yılında ölümünden sonra gerilemeye başlamıştır. Gazan Han’ın ölümü, İlhanlı Devleti’nin geleceği açısından bir kırılma noktası olarak kabul edilmektedir. Olcaytu’nun 1316’da tahta çıkan oğlu Ebû Saؙ îd’in ya da daha doğru bir ifade ile Emîrü’l-ümerâ Suldus Emir Çoban dönemi “Moğol yönetiminin altın çağı” olarak tanımlanmaktadır. Son İlhan Ebû Saؙ îd’in Emir Çoban’ı öldürtmesi İlhanlı Devleti için sonun başlangıcı olmuştur.

İran başta olmak üzere Azerbaycan, Güneydoğu Anadolu, Irak, İran, Gürcistan ve bugünkü Ermenistan’ın bir bölümünü de içine alan geniş bir coğrafyada etkili olan Suldus/Çobanoğulları, hâkimiyet sürelerinin büyük bir bölümünde gölge ilhanlar ilan etmek suretiyle İlhanlı Devleti’nin hayatta kalmasına çaba sarf etmişler ve bu coğrafyaların siyasi, askeri ve kültürel mirasında etkili olmuşlardır.