İnşaatçıların Tarihi: Türkiye’de Müteahhitlik Hizmetlerinin Gelişimi ve Türkiye Müteahhitler Birliği

Ülkemizdeki yaygın uygulanma ve algılanma biçiminden farklı olarak müteahhitlik, uygarlığın gelişmesine katkı sağlayan, sadece yapılar değil, ülkeler, insanlar ve zamanlar arasında ilişkiler inşa eden bir meslektir. Türkiye’de müteahhitliğin tarihi Osmanlı imparatorluğu’nun dünya ile bütünleşme ve Türkiye Cumhuriyeti’nin modernleşme arayışları ile gündeme gelen siyasi, ekonomik ve sosyokültürel dönüşümlerin beraberinde getirdiği yatırımların tarihidir. Türkiye Müteahhitler Birliği’nin tarihini araştırmak ve geleceğe aktarmak amacıyla, Tarih Vakfı ile işbirliği içerisinde 15 Haziran 2004’de başlatılmış olan bu çalışmanın kapsamının genişletilmesine konunun müteahhitliğin tarihinden bağımsız olarak ele alınamayacağı teşhisi kaynaklık etmiştir. 18. yy. ortalarında Osmanlı imparatorluğu’nun dünya ile bütünleşmesi sürecinde ihtiyaç duyulan ulaşım altyapısı yabancı müteahhitlere imtiyaz verilmek suretiyle karşılanıyordu. Cumhuriyet döneminde Anadolu’yu inşa edenler ise aydınlanma devriminin değerleriyle yoğrulmuş; yükseköğrenimlerini 20’li yıllarda Mühendis Mekteb-i Alisi’nde, 1929 sonrasında İstanbul Teknik Üniversitesi’nde yapmış; vatansever, birikimli ve mesleğinde tutkulu Türk mühendisleridir. 1952’de Türkiye Müteahhitler Birliği’ni kuranlar yine onlar olmuşlardır. Müteahhitlerimiz 1970’li yılların başından bu yana sadece Türkiye’yi değil, dünyanın dört kıtasındaki onlarca ülkeyi inşa ediyorlar. Gelişmekte olan pek çok ülkenin dünyaya açılması için gereken havaalanlarını, limanları, otoyolları ve raylı sistemleri onlar inşa ediyorlar. 2005’te dünyanın en büyük 225 müteahhitlik firması arasında tümü TMB üyesi olan 14 Türk müteahhitlik firmasının yer almış olmasıyla ve Türkiye’nin bu sayı itibariyle ABD, Çin ve Japonya’dan sonra dördüncü sırada bulunmasıyla ne kadar gurur duysak azdır. Yaşamın hemen her alanında olduğu gibi müteahhitlikte de yarını sağlam temeller üzerine inşa edebilmek için ilk yapmamız gereken, geçmişteki birikimlerin kıymetini bilmek ve onları geleceğimizin mimarlarına aktarmaktır…