Jön Türkler ve Osmanlı'da Milletler

Türkiye tarihi üzerine çalışmalarıyla bilinen Prof. Feroz Ahmad, Jön Türkler ve Osmanlı’da Milletler adlı bu önemli çalışmasında, Osmanlı İmparatorluğu’nda yaşayan Ermenilerin, Rumların, Yahudilerin, Arnavut ve Arapların, 2. Meşrutiyet’in ilanı ile birlikte hızlanan ulusal hareketlerini; tarihsel geçmişlerini, dinî ve siyasal örgütlenmelerinin yarattığı sonuçları tüm boyutlarıyla ele alıyor. Prof. Ahmad bunu yaparken, sözkonusu ulusların Osmanlı toprakları içinde cemaat yapılanmalarıyla birlikte siyasal örgütlenmelerini, bir ulus hareketi oluştururken kullandıkları araçları, uluslararası ilişkilerini, dönemin hâkim siyasal hareketi İttihad ve Terakki ile bağlarını ve bu hareketleri kendisine yönelik tehditler olarak niteleyen Osmanlı Devleti’nin bunlara karşı yürüttüğü politikayı nesnel yorumlarla tahlil ediyor. Bu hareketlerin öncülüğünü yapan kişilerin, örgütlerin ve Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nda görev yapmış Ermeni, Rum, Yahudi, Arnavut ve Arap mebusların ulusal hareketler içindeki işlevlerini yorumlarken; Birinci Dünya Savaşı’nın başlangıç ve sonrası gibi çok önemli bir dönemde Büyük Güçlerin sözkonusu hareketlerle olan ilişkilerini, Milli Mücadele’ye ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna kadar uzanan bir süreç içinde inceliyor. Feroz Ahmad’ın kitabı özellikle bu alanda yerleşmiş kimi önyargıları, kalıplaşmış bakış açılarını kıracak özellikler taşıyor. Nesnel yorumları, konuları ele alış biçimi, zengin kaynakçası ve biyografik bilgileriyle öne çıkan Jön Türkler ve Osmanlı’da Milletler, Ermeniler, Rumlar, Arnavutlar, Yahudiler ve Araplar şimdiden temel bir başvuru eseri olmaya hak kazanıyor.