Klasik Modernizm’de Kur’an’a Yeni Yaklaşımlar

İslam dünyası son üç asrını siyasi, ekonomik ve sosyal çalkantılarla geçirmiştir. Batının söz konusu alanlarda gerçekleştirdiği farklı yenilikler bir dönemin hakim gücü olan İslam dünyasını bu süreçte edilgen bir konuma düşürmüştür. Bu çok yönlü modernizasyonun İslam dünyasında en önemli yansımalarından birisini dini düşüncedeki yeni arayışlar oluşturmuştur. Söz konusu din olduğunda ise, İslam’ın en temel kaynağı olan Kur’an-ı Kerîm ve O’nun yorumuyla ilgili entellektüel gayretler kesinlikle kendisinden bigane kalamayacağımız bir meseledir. İslam dünyasında dini alana yönelik yenilenme projeleriyle özdeşleşen ve modern İslam düşüncesinin vizyonunu meydana getiren ülema ekseriyetle tecdid düşüncelerini fıkıh kelam ve tasavvuf üzerinden değil Kur’an tefsiriyle somutlaştırmışlardır. Bu çalışma 19 ve 20. yüzyılda İslam coğrafyasının farklı bölgelerinde sürdürülen yoğun tefsir (tecdid) faaliyetlerinden birer örnek içermektedir. Söz konusu kimselere, Hindistan’dan Sir Seyyid Ahmed Han, Mısır’dan Muhammed Abduh, Türkiye’den Muhammed Hamdi Yazır ve Pakistan’dan Emin Ahsen el-Islâhî (ve hocası Hamiduddin Ferahî)’dir. Klâsik modernizm olarak isimlendirdiğimiz bu müelliflerin yorum çabalarını çağdaş Kur’an tefsirinin karakteristik özellikleri bağlamında değerlendirilmektedir. Bu eser bir taraftan farklı bölgelerdeki bu öncü isimlerin modern tefsir anlayışında nerede durduklarını göstermeye çalışırken diğer taraftan da son dönem Kur’an okumalarını daha iyi anlama konusunda yardımcı olacaktır.