Komünün Lanetlileri

Babil’in Yorumu

1870’in Temmuz ayında, III. Napolyon’un ordusuyla Prusya kralı I. Wilhelm’in birlikleri yaklaşık bir yıl süren ve Fransızların ezici yenilgisiyle sonuçlanan kanlı bir savaşa girdi. Savaşın sürüklediği ekonomik ve ruhsal bunalım, bombalarla dövülen Paris halkını tarihe geçen bir isyana sürükledi. Şehri savunmak için silahlanan halk, Fransız hükümetine karşı bayrak açtı ve Marx’tan Mao’ya sayısız insana ilham veren yeni bir yönetim şeklini hayata geçirdi: Paris Komünü. Komün, iki ay boyunca yaşayabilmişse de giriştikleri eşitlikçi yeniliklerle, laikliğe gösterdikleri ihtimamla hafızalarda proletaryanın iktidarı olarak yer etti. Raphael Meyssan, Komünün Lanetlileri’nde bu iktidarın paydaşlarından Vicotrine Brocher’in tanıklığıyla komünün hırslı üyelerinden Gilbert Lavalette’in peşine düşüyor. Zamanın ruhuna dönemin resimleriyle ulaşmaya çalışıyor Meyssan, Paris halkının haklı mücadelesine, öfkesine, inancına bir romancı ustalığıyla erişiyor. Komünün Lanetlileri, tarihin en ümitvar iktidar girişimlerinden birine, onun kederli sonuna ve 19. yüzyılın Paris’ine yapılan büyüleyici bir yolculuk.

Komünün Lanetlileri, 1871 Paris Komününün temel kaynaklarına, ilk elden tanıklıklara dayanıyor ve o günleri döneminde çizilmiş 136 gravürle anlatıyor. Yazar Raphaël Meyssan’la birlikte bir buçuk yüzyıl önce yaşamış bir komüncünün peşine düşüyor ve arşivlerde, eski gazetelerde, kitaplarda, tarihî duvar afişlerinde, her yerde Lavalette adlı bu komüncüyü arıyoruz.

Yapboz gibi, her seferinde tek bir parça yerleştiriyoruz resme. Sayfalar ilerledikçe Lavalette’in yanında Ulusal Muhafız Merkez Komitesinin diğer üyeleri beliriyor. Prusya kuşatmasından sağ çıkmış Paris’i ve Komünü kuran, canı pahasına savunan Paris halkını görüyoruz. Bütün resim ortaya çıktığında ise sadece yetmiş iki gün sürmüş Komünün hazin sonuna tanıklık ediyoruz. Yine de aklımızda bu son değil, yüz elli yıldır yazılıp çizilen bu devrim üzerine daha yazılacak çok şey olduğu kalıyor.