Kur’ân Yorumunda Dilbilimsel Tefsirin İşlevi (İʿrâz/Yüz Çevirmek Örneği)

Bu çalışmada iʿrâz kelimesinin Kur’ân-ı Kerîm’deki kullanımları konu edilmiştir. İʿrâz, kelime kökü itibariyle yüz çevirmek anlamına gelmektedir. Kur’ân-ı Kerîm’de çeşitli bağlamlarda insan eylemi olarak kullanılmıştır. Öte yandan Kur’ân’da, yapısal olarak iʿrâz ile aynı kökten olmamasına rağmen müfessirler tarafından iʿrâz kelimesi ile tercüme edilen fiiller de bulunmaktadır. Bu kelimeler tevellâ, sadde, sadefe ve safehe fiilleridir. Oysa bu kelimelerin ifade ettiği farklı anlamlar olmalıdır. Dolayısıyla bu çalışmada iʿrâz sözcüğünün genel anlamlarının yanı sıra mürâdifi olduğu varsayılan kelimeler ele alınmıştır. Çalışmada, bu kelimelerin ortak yönlerine değinilmiş ve her birinin aslında özel bir kullanım alanına sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma için iʿrâz kelimesinin seçilmesinde; müfessirlerin ilgili âyette zikredilen iʿrâz kelimesine bazen farklı anlamlar yüklemesi, meâllerde ilgili kelimenin kök anlamı göz ardı edilerek âyetin muhtevasına göre yaklaşık anlamlar verilmesi, kök anlam itibariyle iʿrâz ile benzer olmamasına rağmen bazı sözcüklere iʿrâz anlamı yüklenilmesi, Türkiye’deki akademik çalışmalarda bu konunun detaylı olarak incelenmemiş ve yeteri kadar çalışılmamış olması gibi sebepler etkili olmuştur. Çalışma, bir giriş ve iki ana bölümden oluşmaktadır. Girişte iʿrâz sözcüğü hakkında semantik bir yöntem takip edilerek genel bilgiler verilmiştir. Birinci bölümde iʿrâz kelimesinin Kur’ân’daki anlamları irdelenmiş, ikinci bölümde ise iʿrâz sözcüğünün mürâdifi olduğu sanılan kelimelerin iʿrâz sözcüğü ile bağlantısı ya da farklılığı ortaya konmaya çalışılmıştır.