Kürdistan ve Eski Ninova'da Bir Yaşamöyküsü

Kürtler ve Yakındoğu’ya ilişkin en önemli kaynaklardan biri olan Claudius James Rich’in iki ciltlik “Aşağı Dicle’den Bağdat’a bir yolculuk - Şiraz ile Persepolis’i ziyaret, Kürdistan ve Eski Ninova’da bir yaşamöyküsü” adlı eseri artık Türkçede. Arif Karabağ tarafından çevrilen kitap tek cilt olarak yayımlandı.

Claudius James Rich Babil’de ilk araştırmaları gerçekleştirerek Mezopotamya’daki arkeolojik çalışmaların başlamasına öncülük etmiştir. 1803-1807 arasında Yakın ve Ortadoğu’da geziler yaptı. 1808’de İngiliz Doğu Hint Şirketi’nin Bağdat temsilciliğine atandı. Bu görevini sürdürürken 1811’de Antik Babil kentinde ilk araştırmaları gerçekleştirdi. Çiviyazılı tuğlalar, tabletler ve mühürlerden oluşan büyük bir koleksiyon oluşturdu. Çalışmalarının sonuçlarını içeren yapıtları çok sayıda okurun ilgisini bu ülkelere çekti.

Claudius James Rich ve kitabı hakkında dostu J. Walker’ın yazdıkları tuvalde canlanan bir tarih ve coğrafya değildir sadece; dilin gücüne, dinin erdemine, folklorun zenginliğine ve sınırların ötesine yaslanan milletlerin kaderi ve karakteridir aynı zamanda: “Sayfalar, güzide bir insanın başka bir ülkede yaptığı ayrıntılı seyahati anlatıyor. Onlar, yeni ve güçlü bir ifadeyle Kürdistan’ın coğrafyasını belirliyor ve burada yaşayanların hayat tarzını anlatıyor. Şimdi tahkik edilen belli coğrafi noktalar, sadece Kürdistan’ın farklı bölgelerinin değil, aynı zamanda Asya’nın bu bölgesindeki kendine özgü insan tipleri olan yaşamsal coğrafya alanlarının sınırlarını da belirlemeye yardım edecektir. Sayın Rich kurşun kalemle mürekkepli kalemin birleşik güçleriyle ve bunlara bilimsel çalışmanın eklenmesiyle, daha önce Asya’nın diğer bir parçası için çok eksik bir biçimde yapılan en iyi haritalarımızda bile, sadece bir belirsizlik yığını olarak gösterilen Kürdistan’ın bir eksiğini tamamladı. Bu yeniliğin verdiği şeref ona ve onun ülkesine aittir.”