Lacan'ın Metafor Anlayışı

Daha evvel “Belâgatten Retoriğe, Mecazdan Metafora” isimli doktora tezimizin (Duman 2018) hazırlanması sürecinde her bir metafor teorisi için toparladığımız malzemenin sadece (ve amaç gereği) hülasalarını kullandık. Meramı izah için gerekli olan kısımlar yine hedeflenen doğrultuda tertip edilmiş olsa da şahıslar özelinde “metafor teorileri” için ayrıca bir çalışma yapma fikri hem müstakilen hem de ilgili kitabımızın tamamlayıcısı olması hasebi ile en baştan beri aklımızda idi. Her bir metafor teorisini misalleri ile izah etmek için ayrıca bir sahaya (kitap bütünlüğü içinde) sahip olmak evvela kısıtlama, kısaltma ve bütünlüğe tâbî kılma endişelerini nispeten bertaraf edeceği için netice elbette daha tatmin edici olacaktır. Ayrıca bu tür (belirsizlik içinde konuşlanması oldukça muhtemel) konular için olası tek çözüm kanalı olan “misal verme” yahut “misaller üzerinden izah” hususunda da aynı serbestliği edinmiş olacağız.

Çalışma iki kısımdan oluşuyor. Evvela Lacan’ın metafora bakışını ana hatları ile tetkike çalıştık. Bunu izah için Grup μ’nin Genel Retorik kapsamında sinekdoki eleştirisini kullanmak ile şüphesiz idrak sürecini kolaylaştırmış olduk. Analizi “Booz Endormi”, “metonimi”, “Slip, Point de Caption ve Signifikation” ve “Signorelli” kavramları ekseninde fakat formülleri ihmal etmeden yapmaya çalıştık. İkinci kısımda ise Efendi, Bilgi, Obje a ve Özne kavramları çerçevesinde Lacan’ın dört diskursu incelenmeye çalışıldı. Metafor bakışı kavranmış olarak Lacan terminolojisinde mühim yerine olan diskurslara geçilirse kavramlar arası rabıta çok daha net görülecektir. Zira Lacan’ın düşünce sisteminde sembol ve simge geçişleri hemen daima metaforik bir kanal içinde seyreder. Dolayısıyla Lacan’ın metafora bakışı psikanalitik görüşleri anlamak için de bir ön hazırlık gibidir.