Lehistan’da Bir Osmanlı Sultanı

Bu kitabın yazılış macerası, Prof. Halime Dr. Doğru’nun Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bir masraf defterinin dikkatini çekmesiyle başladı. Defter, IV. Mehmed’in Hotin seferi sırasında kışladığı Hacıoğlupazarı’ndaki menzil sarayında yapılan harcamalara aitti ve Kasım 1673-Nisan 1674 tarihleri arasında geçirilen 172 güne ait harcamalar buraya tek tek yazılmıştı.

4. Mehmed’in, önce Kamaniçe’ye ardından da Hotin’e yaptığı seferler farklı anlamlarla yüklüydü. Padişah her iki sefere de annesi Turhan Sultan’la, kız kardeşleri Gevherhan ve Beyhan Sultanlar’ı, Haseki Gülnuş Sultan’ı ve Şehzade Mustafa’yı götürmüştü. Hatta Kamaniçe seferinde fethedilen irili ufaklı kalelere saray kadınlarının adını vererek onların anısını yaşatmak istemişti.

4. Mehmed Edirne’den Hotin seferi için hareket ettiği sırada Haseki Gülnuş Sultan hamileydi ve Osmanlı tarihinde ilk kez hamile bir haseki sefere katılıyordu. Menzillerde gösterilen ihtimama rağmen, kış bastırınca hasekinin çadırda doğum yapması sakıncalı bulunmuş, Gülnuş Sultan’ın bir an önce kışlık saray olarak düzenlenen Hacıoğlupazarı menziline dönmesine karar verilmişti.

3. Ahmed işte burada doğdu ve birkaç gün sonra ramazan bayramı başlayınca kutlamalar doğum şenliklerine karıştı. Saray kadınlarının harem dışındaki faaliyetlerinde, 4. Mehmed’in annesi Ukrayna kökenli Turhan Sultan’ın rolü çok önemliydi. Lehistan seferlerini fırsat bilip ailesinin genç hanımlarıyla birlikte doğduğu toprakları ziyaret edip hasret gidermiş, oğluyla birlikte imparatorluğun çeşitli yerlerinde de bulunmuştu.

Prof. Doğru’nun arşivde bulduğu menzil sarayına ait masraf defteri, harcamaların yazıldığı bir defter olmaktan çok, gündelik yaşam, sarayın döşenmesi ve saray mutfağı hakkında verdiği bilgiler açısından önem taşıyor.