Manzume-i Fera'iz - Muhammed Bin Abbas

İnsana mülkiyet hakkı tanımayan, kadına miras hakkı vermeyen çeşitli hukuk sistemlerinin mevcut olageldiği bir dünyada Kur’an-ı Kerim’le birlikte yaşanan aydınlanmayla adaleti sağlayan ve ayrıntılarıyla izah edilen bir miras hukukunun vücut bulması tüm medeniyetler adına bir devrim olmuştur. Bu hukukun esasları fıkıh kitaplarında ayrıntılarıyla ele alınmış, İslam hukukunun bir bölümü olan ferâiz ise öneminden ve konunun çok karmaşık oluşundan dolayı ayrı bir bilim dalı sayılmıştır. Dünya ve ahiret hayatını yakından ilgilendirmesi ferâize olan ilgiyi arttırmış ve bu alanda didaktik olmalarının yanı sıra sanatsal değer taşıyan manzum ferâizler kaleme alınmıştır. Bu manzum şerhlerden biri olan Manzûme-i Ferâiz, XV. (812/1409) yüzyılın başlarında Muhammed bin Abbas tarafından telif edilmiş, mirasın adil bir şekilde nasıl paylaştırılacağını ayrıntılarıyla izah eden Türkçe manzum bir ferâiz şerhidir.

Eserde; konunun anlaşılmasını kolaylaştıracak kavramlar verildikten sonra metin, dil özellikleri, imla, ses ve şekil bilgisi bakımından incelenmiştir. Eski Anadolu Türkçesi ile yazılan ve elimizde tek nüshası bulunan eser, Kıpçak Türkçesinin birkaç özelliğinin yanı sıra Arapça ve Farsça dil hususiyetlerini de barındırmaktadır. Bu durum dikkate alınarak söz konusu özellikler, beyit numaraları gösterilerek metinden örneklerle değerlendirilmiştir.

Bu kitabın amacı; Eski Anadolu Türkçesi ile 15. yüzyılın başlarında istinsah edilen manzum bir eser vasıtasıyla söz konusu dönemin dil özelliklerini tespit edebilmek, Anadolu’da Oğuz ağız özelliklerine dayanan Türk yazı dilinin söz konusu dönemdeki edebi durumunu, söz varlığını, işletim özelliklerini, sözcük türetme yollarını anlayabilmek, tespit edilen dil özelliklerinden hareketle Türkiye Türkçesi yazı dilinin tarihi gelişimine ışık tutabilmek ve İslam hukukunun bir bölümü olan “ferâiz” ile ilgili kelime ve kavramları bir araya toplayarak bu alana terminoloji anlamında bir katkı sağlayabilmektir. Eserin edebiyat, hukuk, ilahiyat fakültelerinin öğretim üyeleri, öğrencileri, Eski Anadolu Türkçesi ve Miras Hukuku alanlarının meraklıları için yararlı olacağı düşüncesindeyiz.