Meḥmed Necatī’nin Menaḳıb-ı Gaza ve Cihād’ı

1663-64 senelerinde Fazıl Ahmed Paşa’nın (ö.1676) serdarlığında gerçekleşen Uyvar Seferi’nin ilk icraatı Uyvar Kalesi’nin fethidir. Fethin ardından irili ufaklı çatışmalar ile kale kuşatmaları ve fetihleri devam etmiş; süreç St. Gotthard Muharebesi (1664) ve nihayetinde imzalanan Vasvar Antlaşması (1664) ile sona ermiştir. Adı geçen sefere katılan divan kâtiplerinden Meḥmed Necātī’nin sefere dair yazdığı “Menāḳıb-ı Ġazā ve Cihād” isimli eseri bu çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Göz tanığı bir müellif tarafından kaleme alınan eser seferin ana kaynaklarından bir tanesidir. Bir “sefer günlüğü” hususiyeti taşıyan bu yazma, adı geçen Meḥmed Necātī’nin tuttuğu bir sefer rûznâmçesidir. Sefer öncesi seferin nereye yapılacağına dair tartışmalara, sefere katılan bey ve paşalara, seferin güzergâhına, Uyvar Kalesi’nin kuşatılıp fethedilmesine; ardından yapılan Demirkazık Muharebesi, Kanije Müdafaası, St. Gotthard Muharebesi gibi olaylara ve savaşın nihayete erdirilip iki imparatorluk arasında sulhun sağlanmasına dair bazı bilgileri bu eser sayesinde erişmek mümkündür. Müellifin sefere bizzat katılmış olması sefer süresince paylaştığı tarihleri daha bir önemli kılmaktadır, bu sayede devrin diğer ana kaynaklarında ve daha sonraki devirlerde yazılan kaynaklarda paylaşılan tarihlerle karşılaştırma yapma imkânı vermektedir.