Milletlerarası Usul Hukukunda Hukuki Dinlenilme Hakkı

Günümüzde "usuli bir insan hakkı" olarak nitelendirilen hukuki dinlenilme hakkının unsurlarını oluşturan üç temel hak; yargılama faaliyetinden ve dosya kapsamındaki her türlü bilgi ve belgeden haberdar edilmeyi mümkün kılan "bilgi edinme hakkı", yargılama faaliyeti sırasında iddia ve savunmaları dile getirmeyi ve bunlara dayanak teşkil eden maddi vakıaları ispat edebilmeyi sağlayan "açıklama hakkı" ve yapılan açıklamaların mahkemeler tarafından değerlendirilerek karar verilmesini güvence altına alan "dikkate alınma hakkı"dır. Elinizdeki bu çalışmada, yabancılık unsuru içeren özel hukuk uyuşmazlıklarından doğan davalarda hukuki dinlenilme hakkının uygulanması konu edinilmiştir. Bu kapsamda, milletlerarası tebligat, duruşmada bulunma ve tercüman hakkı, milletlerarası istinabe yoluyla delillerin temini ve değerlendirilmesi gibi, bu tür davalarda özellik arz eden konular açıklanmıştır. Hukuki dinlenilme hakkını güvence altına alan önemli bir kurum olan adli yardımdan yabancıların yararlanması ve bu hakka ilişkin ihlallerin milletlerarası derdestliğin değerlendirilmesine etkisi de incelenmiştir. Yabancı mahkeme kararlarının Türk mahkemelerinde tanınması ve tenfizinde ise hem tenfiz usulünde hukuki dinlenilme hakkına riayet hem de bu hakkın ihlalinin tenfiz koşulları içerisinde denetimi üzerinde durulmuş, problemli hususlara ilişkin çözüm önerileri sunulmuştur. Yapılan açıklamalarda, karşılaştırmalı hukuk ve doktriner görüşlerin yanı sıra, konuya ilişkin güncel Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları ile Türk yargı kararlarına da yer verilmiştir.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM

HUKUKİ DİNLENİLME HAKKININ TEMEL ÖZELLİKLERİ

I. Tanımı ve Niteliği

A. Bazı Anayasal Kavramlar ile İlişkisi

B. Bazı Usul Hukuk İlkeleri ile İlişkisi

C. Adil Yargılanma Hakkı ile İlişkisi

II. Gelişimi ve Düzenlenişi

A. Uluslararası Sözleşmelerde Hukuki Dinlenilme Hakkı

B. İsviçre Hukuku'nda Hukuki Dinlenilme Hakkı

C. Alman Hukuku'nda Hukuki Dinlenilme Hakkı

D. İngiliz Hukuku'nda Hukuki Dinlenilme Hakkı

E. Amerikan Hukuku'nda Hukuki Dinlenilme Hakkı

F. Türk Hukuku'nda Hukuki Dinlenilme Hakkı

III. Unsurları

A. Bilgi Edinme Hakkı

B. Açıklama Hakkı

C. Dikkate Alınma Hakkı

IV. Uygulama Alanı

A. Yargılama Faaliyeti Bakımından

B. Kişiler Bakımından

V. Feragat

VI. İhlalin Sonuçları

İKİNCİ BÖLÜM

TÜRK MAHKEMELERİNDEKİ YABANCILIK UNSURU İÇEREN MEDENİ HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERE İLİŞKİN DAVALARDA HUKUKİ DİNLENİLME HAKKI

I. Yabancılık Unsuru İçeren Uyuşmazlıklarda Hukuki Dinlenilme Hakkına Riayetin Yasal Dayanakları

II. Yabancılık Unsuru İçeren Uyuşmazlıklarda Hukuki Dinlenilme Hakkı Kapsamında Yer Almayan Hususlar

III. Türk Mahkemelerinde Görülen Yabancılık Unsuru İçeren Davalarda Hukuki Dinlenilme Hakkının Unsurları ve İhlalin Sonuçları

A. Bilgi Edinme Hakkı

B. Açıklama Hakkı

C. Dikkate Alınma Hakkı

D. İhlalin Sonuçları

IV. Türk Mahkemelerinde Görülen Yabancılık Unsuru İçeren Davalarda Adli Yardım ve Milletlerarası Derdestlik Müesseselerinin Hukuki Dinlenilme Hakkı ile İlişkisi

A. Adli Yardım ve Hukuki Dinlenilme Hakkı

B. Milletlerarası Derdestlik ve Hukuki Dinlenilme Hakkı

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

5718 SAYILI MÖHUK KAPSAMINDA YABANCI MAHKEME KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİNDE HUKUKİ DİNLENİLME HAKKI

I. Tanıma ve Tenfizin Niteliği

II. MÖHUK Kapsamında Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi

A. Tanıma ve Tenfizin Ön Koşulları

B. Tanıma ve Tenfizin Esas Koşulları

C. Tanıma ve Tenfizde Usul

III. MÖHUK Kapsamında Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Hukuki Dinlenilme Hakkına Riayet

A. Tanıma ve Tenfiz Koşullarında Hukuki Dinlenilme Hakkı

B. Tanıma ve Tenfiz Usulünde Hukuki Dinlenilme Hakkı

SONUÇ

KAYNAKÇA