Modern Toplumun Çözümlenmesi

20. yüzyılın önemli bir düşünür ve bilim adamı olan Erich Fromm, bir aydın sorumluluğuyla yarım yüzyıldan fazla bir süre yukarıdaki soruları gündemde tutmaya ve cevaplandırmaya çalışmıştır. Bu kitap, sosyal bilimcilerin, toplumsal olayların gözlemcisi olmaktan öte, insani sorumlulukları olduğunu hatırlatan Fromm’un sesini kalıcı kılma çabalarına küçük bir katkıdır.Fromm, yirminci yüzyılın refah toplumunun insanı “homo consumens” (tüketen insan) olarak tanımlar. Bu yeni insanın dini tüketim, mabetleri ise, büyük alış- veriş mağazalarıdır. Çağdaş insan kendisi ile baş başa kalmaktan korkmaktadır. Çağdaş insan için eğlence tüketim demektir. Eğlenceden aldığı zevk ise harcamış olduğu paranın miktarı ile ölçülmektir. İnsan kapitalist toplumun üretim şeklinden dolayı korkak ve yabancılaşmış hale gelmiştir. Bu sistem, giderek büyüyen ve bireyin karşısında kendini aciz hissettiği ekonomi ve bürokrasi devlerini yaratmıştır. Bunun sonucunda da, bireylerin toplumsal oluşumlara aktif katılımı azalmış, yabancılaşma bir gerçeklilik halini almıştır. Bireylerinkapitalist toplumdaki başarısı, beklentilere uygun olarak “evet” ve “hayır” diyebilmesine bağlıdır.

Fromm, çalışmalarında çağdaş insanın bunalımın psikolojik ve sosyolojik temelleri üzerinde durmuştur. Sorunun çözümünü ise insanın içsel aydınlanması ile toplumun bilimsel, teknolojik, ekonomik ve siyasal dönüşümünde görmektedir. Din, felsefe ve bilim çevrelerinin işbirliği yapmasını; bilim adamlarının araçsal rasyonalite yerine “hakikate” ve insan doğasına uygun bir rasyonelliği benimsemelerini; teknoloji alanında karlı ve mümkün olan her şeyin yapılmasını meşru gören anlayışın yerini, insani gelişime ve tür olarak insanlığı korumaya değer veren bir anlayışa bırakmasını, ‘yeni toplum’a giden yolda önemli adımlar olarak görmektedir.