Mülk, Mahal, İnsan

Türkiye’de son yıllarda gündemi meşgul eden kentsel dönüşüm projeleri, özellikle İstanbul’da birçok toplumsal ve siyasi tartışmayı da beraberinde taşımaktadır. Mülk, Mahal, İnsan: İstanbul’da Kentsel Dönüşüm, bu alandaki literatüre önemli bir katkı sunarken, hem geniş bir çerçeveden kentsel dönüşümü ele almakta, hem de özel olarak altı bölgede yapılan saha çalışmasını ortaya koymaktadır. İstanbul’un Başıbüyük, Derbent, Aydınlı, Tarlabaşı, Tozkoparan ile birlikte Ayazma ve Tepeüstü Mahallelerinde yapılan saha çalışmaları, mahallelerin sosyal yapılarını, demografisini, tarihini inceleyen bu çalışma, tanıklıklar ve belgelere dayanarak bölgenin bir perspektifini sunmaktadır. Araştırma birçok soruya da cevaplar aramaktadır: Dönüşüm alanındaki mahallelerde yaşayanların koşulları ve olanakları, kentsel dönüşüm modeline uygun mudur? Konut alanlarında zaman içinde oluşan ilişkilerinin önemini nedir? İnsanların bu dönüşüm modeli hakkında fikirleri ve bu yönde talepleri nelerdir? Dönüşüme karşı bir muhalefet var mıdır, seyrini etkileyebilir mi ve kararlara katılması mümkün mü? Mahalle sakinlerinin yaşam koşullarının iyileşme şansı var mıdır? Daha demokratik ve gerçekçi bir konut politikası için neler yapılmalıdır? İşte tüm bu sorulara yanıt arayan bu çalışma, kentsel dönüşüm hakkında yapılan çalışmalar arasında önemli bir eser olma iddiasını taşımaktadır.
Siyasal iktidar tarafından Türkiye’nin gündemine öncelikli ve tüm Türkiye’yi kapsayan bir siyasal proje olarak sunulan kentsel dönüşüm, kapsamı, gerektirdiği kaynak, yıkılıp yenileneceği ilan edilen yedi milyonluk konut sayısıyla çok büyük bir iddia taşımaktadır. Bu kapsamda bir proje, özenle planlanarak uygulanmadığı, projeden etkilenenlerin katılımlarının sağlanamadığı halde ülke kaynaklarının kötüye kullanılması, mimarlık ve çevre kalitesinin olumsuz gelişimi, dönüşümün yükünün adaletsiz paylaşımı sonucunu doğurma riskini beraberinde getirmektedir. --İlhan Tekeli