Müslümanların Tarihi 2

Tarih, geçmişte yaşanmış toplumların faaliyetlerini yer ve zaman göstererek sebep-sonuç ilişkisi içerisinde inceleyen bir bilim adıdır. Bir tarihî olayda bulunması gereken temel unsurlar; insan, yer, zaman, sebep ve sonuçtur. Bu sebeple tarihî bir hadise incelenirken bu temel ilke ve prensiplerin dikkate alınması gerekmektedir. Tarihin omurgasını ve çatısını oluşturan ana unsurlardan herhangi biri dışta bırakılırsa, araştırılan bir konudan sağlıklı ve verimli neticelerin elde edilmesi oldukça zordur. Çünkü tarihî olaylar, zincirin birbirine bağlı olan halkaları gibidir. Bu halkalar birbirine ne kadar sağlam bağlarla tutunursa, zincir de o kadar sağlam olur. Eğer halkalardan biri zayıflarsa, diğer halkaların güçlü olmasının bir önemi yoktur. Yani zincir, en zayıf halkasının güçlü olduğu kadar sağlamdır da. Bu açıdan tarihî olayın omurgasına ve çatısına zarar vermekten kaçınılmalıdır. Tarihî olaylar, siyasî, idarî, askerî, iktisadî, ictimaî ve dinî sebeplerle kendi doğallığı içerisinde meydana gelir. Yani tarih yapanlar konjonktüre uygun şartlar çerçevesinde birtakım davranışlarda bulunurlar.

Bu davranışlardaki temel faktör; insan olmanın gereğini yapmaktadır. O halde tarihî olaylar kişilerin faaliyetleri neticesinde şekillenir. Bu bağlamda tarihçiler, objektiflik ilkesi çerçevesinde nesnelliğe gölge düşürecek duygu ve düşüncelerden mümkün olduğu kadar kaçınmak suretiyle tarih yapanlara saygı duyarak ve onlara sadık kalarak tarihî olayları değerlendirmelidirler. Subjektiflik içerisinde tarihî olaylara yaklaşılması, onlardan alınması gereken ders ve ibretleri göz ardı edecektir. Hâlbuki tarih ilminin asıl amaçlarından biri de; ibret alınmasını sağlamaktadır. Bu sebeple tarihçi, kişi ve olaylara ön yargıdan uzak bir bakış açısıyla yaklaşmalı, gerçekleri kınayıcının kınamasını dikkate almadan ortaya koymalıdır. Kişilerin konumları ve sıfatları, tarihî olayın önüne geçmemelidir. Yani tarihî bir olay, sıfatlardan ve konumlardan bağımsız değerlendirilmelidir. İlmî ve akademik bir üslupla kaleme alınan bu eser, Emevîler döneminde meydana gelen olayları objektif bir şekilde tarihin doğasına uygun olarak eleştirel bakış açısıyla sunmaya çalışmaktadır.