Pozitivizmin Türkiye'ye Girişi

19. yüzyılın ikinci yarısı ile 20. yüzyılın başlarındaki düşünce hayatında önemli rol oynayan felsefî akımlardan biri şüphesiz pozitivizmdir. Auguste Comte tarafından sistemleştirilen bu akım birçok ülkede yayılmış ve taraftarlar bulmuştur. Comte’un yeni bir ilim olarak sosyolojiyi kurması ile pozitivizmin etki alanı daha da genişlemiştir.

İngiltere’de John Stuart Mill ve Herbert Spencer gibi temsilciler bulan pozitivizm, bu iki ülke ile olan tarihî ve kültürel ilişkimiz oranında yurdumuzda da etkisini göstermiştir. Birçok ülkelerin kültür ve politikasında etkili rol oynayan bu akımın, memleketimize hangi yollar ile girdiği ve ilk etkilerini nasıl oluştuğu, düşün- ce tarihimiz açısından büyük önem taşıdığı açık bir hakikattir.

İnceleme konumuz olan “Pozitivizmin Türkiye’ye Girişi ve İlk Etkileri” yukarıda belirttiğimiz hususa ayrılmış bir çalışmadır. Bu çalışmamızın ilk bölümünde pozitivizmi, nasıl doğduğunu ve Fransa ile İngiltere’deki temsilcilerini detaylı olarak belirttik. Bunun sebebi, edebî, siyasî ve toplumsal hayatımızdaki pozitivist etkilerle; mütefekkirlerimizden kimin, hangi pozitivist filozofun etkisinde kaldığını açık olarak ortaya koymak düşüncesidir. Konumuzun sahası çok geniş olduğu için 1920 yılı ile sınırladık. Pozitivizmin Türkiye’de bu tarihten sonra görülen etkileri ayrı bir inceleme konusu olabilir.