Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme

İnsanoğlunun varlığını sürdürebilmesi hiç kuşkusuz sağlıklı nesillerin yetişmesine ve ekonomik yönden yeterli düzeyde olmasına bağlıdır. Sağlıklı insanlar daha iyi öğrenebilmekte, becerilerini geliştirebilmekte ve verimliliklerini artırarak daha yüksek gelirle refah seviyelerini yükseltebilmektedirler. Ancak, tüm bunları yapabilmek sağlıklı olmayı, sağlığını korumayı ve sürdürebilmeyi gerekli kılarken, bunun için bir miktar harcama yapılmasını da gerektirmektedir. Sağlık harcamaları olarak adlandırılan tüm bu harcamaların bireyin ve toplumun sağlık düzeyini yükselterek ekonomik büyümeye önemli katkılar sağladığı birçok bilim adamı tarafından ortaya konulmuştur.

Öte yandan genel olarak, bir ülkede üretilen mal ve hizmet miktarının (reel gelirin) zaman içinde artması biçiminde tanımlanan ekonomik büyüme, tüm dünya ülkelerinin yakından ilgilendiği konulardan birini oluşturmaktadır. Ekonomik büyüme konusundaki arayışlar ve Solow Modeli’nin önemli eksiklikleri, büyümenin nasıl meydana geldiğini ve büyümeyi etkileyen faktörlerin neler olduğunu açıklamaya çalışan yeni yaklaşımların doğmasına neden olmuştur. Yeni büyüme modelleri bir ekonominin büyümesini etkileyen sektörlerin önemini açıkça belirtirken, uzun yıllar fiziki sermayeye verilen önemin abartılı olduğunu, uzun vadeli büyüme açısından asıl önemli olan üretim faktörünün, kişinin ya da toplumun sahip olduğu bilgi, beceri, yetenekler, sağlık durumu, toplumsal ilişkilerdeki yeri ve eğitim düzeyi gibi kavramların tümünü ifade eden beşeri sermaye olduğunu vurgulamaktadırlar.

Beşeri sermayenin asıl kaynağını eğitim oluşturmakla birlikte, toplumun sağlık düzeyi de beşeri sermayeyi besleyen ve gelişmesine önemli katkıda bulunan diğer bir unsurdur. Sağlıklı toplum nitelikli insan kaynağıdır ve dolayısıyla kalkınma için büyük öneme sahiptir. Ekonomik gelişmişlik seviyesini belli bir düzeye getirebilmiş toplumlarda sağlık için ayrılan kaynaklar arttığı gibi, bireylerin sağlık bilinci de yükselmektedir. Günümüzde ekonomik kalkınmada önemli rolü olan sağlık harcamaları, ülkelerin gelişmişlik düzeylerine göre farklılık göstermektedir. Özellikle gelişmiş ülkelerde sağlık harcamalarına ayrılan pay gelişmekte olan ülkelere göre nispeten daha fazladır

Günümüzde sağlık hizmetleri ülke ekonomilerinin önemli bir parçası ve büyük bir hizmet sektörü olarak kabul edilirken, ülkelerin gelişmişlik düzeylerinin belirlenmesinde ekonomik, sosyal ve kültürel etmenlerin yanında, sağlık harcamalarından etkilenen sağlık ve demografik göstergeler de önemli bir yer tutmaktadır. Sağlık harcamaları; bebek ve çocuk ölümlerini azaltmakta, doğum ve ölüm oranlarını düşürmekte, nüfus artış hızını yavaşlatmakta, ortalama ömrün yükselmesini sağlamakta ve bireylerin daha sağlıklı beslenmelerine imkan sağlayarak işgücü verimliliğini yükseltmektedir.

Bu bağlamda, beşeri sermayeye önemli katkıları olan sağlık harcama çeşitlerinin ekonomik büyüme ile ilişkinin bilinmesi yanında, sağlık harcamalarının mı ekonomik büyümeye, yoksa ekonomik büyümenin mi sağlık harcamalarına neden olduğu hükümetlerin uygulayacağı ekonomik ve sosyal politikalar açısından önem arz etmektedir. Dolayısıyla bu çalışmada, sağlık, sağlık hizmetleri, sağlık ekonomisi, sağlık harcamaları, ekonomik büyüme, ekonomik büyümenin belirleyicileri ve beşeri sermaye kavramları hakkında açıklayıcı bilgiler verilerek, sağlık harcamaları ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki farklı gelir gruplarındaki ülkeler için nedensellik bağlamında analiz edilmeye çalışılmıştır.