Saklı Kalmış Bir Tarih - 15. ve 16. Yüzyıllarda Zile Kazası

Zile günümüzde Tokat’a bağlı bir ilçe merkezidir. Ne var ki Tokat’tan ayrı bir dünya gibidir. Zileliler kendilerini yakınlarında bulunan Yozgat, Amasya ve Çorum’a da ait hissetmezler. Enteresandır ki Tokat, Yozgat, Amasya ve Çorum’un tarihini çalışanlar da eserlerine her nedense Zile’yi dahil etmemişlerdir. Esasında ne Zileliler, ne de şehir tarihi yazarlarını bu konuda suçlayamayız. 15 ve 16. Yüzyılda Orta Karadeniz şehirlerinin tarihini yazanlar bahsedilen yerleri çalışırken Zile’yi bulamamışlardır. Çünkü büyük bir kaza olan Zile karşılarına çıkmamıştır. O halde Zilelilerin bugün kendi kentli kimliklerini ayrı bir yerde görmeleri çok doğaldır. Daha da enteresan olanı 15 ve 16. asırda Zile kazası sınırları içerisinde dolanırken Yozgat’ın kuzeyinde yer alan Akdağmadeni, Saraykent, Aydıncık, Çekerek, Kadışehri gibi Yozgat ilçelerinin tarihinin de gün yüzüne çıkmasıdır. İşin bir başka boyutuysa Çorum’un Alaca ilçesinin de bu kayıp sanılan tarihin içerisinde Zile’ye bağlı bir biçimde aydınlanmasıdır. Amasya’nın Ilısu ve Alan köylerini de kattığımızda Zile’nin söz konusu asırlardaki idari yapılanması ortaya çıkar. Haliyle, Zilelilerin bugün kendilerini çevresindeki illerin bir parçası olarak görememesi tarihten gelen bir gururun parçası olsa gerek ve bu yönüyle Zile sanki Yozgat, Çorum ve Amasya’dan alacaklı gibi durmaktadır. Elinizdeki bu eser her ne kadar Zile başlığını taşısa da Yozgat, Amasya ve Çorum şehir tarihlerine de önemli katkılar sunmaktadır.