Seyahat Jurnali & Küçük Bir Seyahat/ Direktör Ali Bey

Tanzimat Dönemi yazarlarından Direktör Ali Bey'in kaleminden çıkan Seyahat Jurnali, yazarın Düyûn-1 Umumiye İdaresindeki müfettişlik görevi sırasında gerçekleştirdiği dört yıllık seyahatinin izlenimlerini yansıtır. 19. yüzyılın Güneydoğu Anadolu'sundan, Irak ve Hindistan'a kadar uzanan maceralı bir yolculuğun anlatıldığı bu eser, seyahat edebiyatının önde gelen bir örneğidir. Yazarın bu türdeki bir diğer eseri Küçük Bir Seyahat, Ahmet Mithat Efendi ile birlikte gerçekleştirilen dört günlük keyifli bir Beykoz gezisini konu almaktadır. Mitolojik göndermeleri ve mizahi anlatımıyla dikkati çeken eserde Ahmet Mithat Efendi "Prometey" ismiyle anılmaktadır. Seyahat Jurnali orijinal diliyle, Küçük Bir Seyahat ise kitap olarak günümüz okurlarıyla ilk kez buluşuyor.

"Ertesi günü tekrar şehre çıkarak biraz dolaştığım sırada, emirin hanesinin açık duran kapısından içeri bakmaktayken kapıcılık eden bir Arap "Avlu derununda hayvanat-ı vahşiye vardır, görmek isterseniz buyurunuz." diye davet etti ve ben kapıdan içeri girince kapıyı kapadı. Etrafıma bakarak ne göreyim? Avlunun bir köşesinde bağsız, zincirsiz bir dişi arslan yatıyor ve gözlerini üzerime dikerek korkunç korkunç bakıyor!"
Seyahat Jurnali'nden

"Evet, Prometey, bu gece ocağına sığınacağımız Prometey, dağ başına merbut ise de zincirle değildir, kendi ihtiyarıyladır. Dağı mahall-i menfası, mücazat mekânı değildir, semere-i mükâfatıdır. Nimet-i nârı sirkat etmemiş, hodbinleri imtiyazdan mahrum bırakmamış, erbab-1 irfana küşade olan hazine-i medeniyetten iktisap ettiği envar-1 maarifi mensup olduğu cemiyet üzerine serpmiştir."
Küçük Bir Seyahat'ten