Şeyh Bedreddin Hakkında Son Söz

“Silsile-i Aliyye”den Hâce Ubeydullâh-i Ahrâr Hazretleri’nin halîfelerinden Şeyh Abdullâh-i İlâhî Hazretleri’nin Hicrî 4 Muharrem 890’da [21 Ocak 1485 Cum‘a] yazdığı Arabça “Keşfü’l-Vâridât” adlı kitâbının başında “Allâhü Teâlâ’nın rızâsına kavuşanların kutbu, tahkîkî îmâna ulaşanların sultânı, tevhîd ehlinin senedi, nefsleri terbiye eden kâmil ve mükemmil mürşidlerin büyüğü, Allâhü Teâlâ’nın rızâsına kavuşturan yolların rehberi, zâhirî ve bâtınî ilmlerin âlimi ve ârifi, İslâm dîninin ve İslâm milletinin kâmili Şeyh Bedreddîn” diye bildirdiği Edirne-Simâvne Kâdîsı İsrâ’îl Oğlu Kâdîasker Şeyh Bedreddîn Mahmûd Efendi [1359-1416] hakkında ilâveli, tashîhli ikinci baskısını yaptığımız bu kitâbımız, Dokuz Kısm’dır.

Birinci Kısmı’nda, Şeyh Bedreddîn Efendi’nin torunu Hâfız Halîl Efendi’nin Hicrî 862-863’de [1458/1459] yazdığı manzûm “Menâkıb-i Şeyh Bedreddîn Mahmûd bin İsrâ’îl” kitâbının tamâmını transkribe ettik, sâdeleştirerek düzyazıya çevirdik; Arabça ve Farsça yerlerini tercüme ettik. Bu kısm, 224 sahîfedir.

İkinci Kısmı’nda, 9'u Arabça, 6’sı Osmânlı Türkçesi ile yazılmış “tabakât” kitâblarında Şeyh Bedreddîn hakkında yazılanları tercüme ettik, sâdeleştirdik ve renkli tıpkıbasımlarını yaptık. Bu kısm, 50 sahîfedir.

Üçüncü Kısmı’nda, 2’si Arabça, 3’ü Farsça, 1’i Eski Yûnânca, 29’u Osmânlı Türkçesi’yle yazılmış tarîh kitâblarında, silsilenâmelerde Şeyh Bedreddîn hakkında yazılanları, renkli tıpkıbasımlarını da koyarak tercüme ettik ve sâdeleştirdik. Bu kısm, 110 sahîfedir.

Dördüncü Kısmı’nda, Sofya’lı Şeyh Bâlî Efendi’nin, Azîz Mahmûd Hüdâyî Hazretleri’nin ve Köstendil’li Şeyh Süleymân Efendi’nin Şeyh Bedreddîn’le alâkalı yazdıkları üç mektûbu tercüme ettik, sâdeleştirdik; yazma nüshalarının renkli tıpkıbasımlarını yaptık. Bu kısm, 10 sahîfedir.

Beşinci Kısmı’ında, Şeyh Bedreddîn Efendi’nin biyografisini, mâddî ve maʻnevî soyunu, eserlerinin yazma nüshalarını renkli tıpkıbasımlarla tanıtarak tercümeler yaptık. Âilesini, tahsîl hayâtını, hocalarını; baʻzı tarîhçilerin iddiʻâ ettiği isyân hâdisesinin, iʻdâmının hakîkatini vesîkalarla yazdık. Burada, mes’elemizle alâkalı olduğu için Şeyh Ede Bâlî, Seyyid Hâcî Bektâş-i Velî ve Geyikli Baba’nın da hocası, Ehl-i Sünnet İ‘tikâdı’nda kâmil ve mükemmil mürşid, “Bâbâî İsyânı”nda adı geçen Pîr İlyâs-i Horâsânî Hazretleri hakkındaki baʻzı iddiʻâlara cevâblar verdik. Bu kısm, 191 sahîfedir.

Altıncı Kısmı’nda, Şeyh Bedreddîn Efendi’nin “Vâridât”, “Câmiʻu’l-Fusûleyn” ve “Teshîl” kitâbına Ehl-i Sünnet Âlimleri’nin, kâmil ve mükemmil şeyhlerin yaptığı şerhleri ve hâşiyeleri renki tıpkıbasımlarla ve tercümelerle tanıttık. Bu kısm, 65 sahîfedir.

Yedinci Kısmı’nda, “Mecelle”, “Fetâvâ-yi Hindiyye” kitâbı, Şeyhulislâm Kemâl Paşazâde’nin “Mühimmât”; Şeyh, Allâme İbn-i Nüceym-i Mısrî’nin “El-Bahru’r-Râ’ik”, “El-Eşbâh Ve’n-Nezâ’ir” kitâbları; Allâme Alâ’eddîn-i Haskefî’nin “Dürrü’l-Muhtâr”; Allâme Seyyid İbn-i Âbidîn’in “Reddü’l-Muhtâr” kitâbı da dâhil İslâm memleketlerinde 1420-1920 yılları arasında Ehl-i Sünnet Âlimleri’nin Hanefî Mezhebi Fıkhı’na göre hâzırladıkları en muʻteber 48 aded fıkh ve fetvâ kitâbında Şeyh Bedreddîn Efendi’nin kitâblarından yapılan 8.000 kadar naklden 300 kadarını renkli tıpkıbasımlarla ve tercümelerle gösterdik. Bu kısm, 198 sahîfedir.

Sekizinci Kısmı’nda, Şeyh Bedreddîn hakkındaki iddiʻâlara, iftirâlara Ehl-i Sünnet Âlimleri’nin kitâblarından ve bilhâssa “Câmiʻu’l-Fusûleyn” kitâbından tercümelerle, renkli tıpkıbasımlarla “Son Söz”ümüz olarak cevâblar verdik. Bu kısm, 49 sahîfedir.

Dokuzuncu Kısmı’nda, bu kitâbımızı hâzırlarken istifâde ettiğimiz 109’u yazma ve 69’u matbûʻ 178 aded Eski Türkçe [Osmânlıca]; 114’ü yazma ve 26’sı matbûʻ 140 aded Arabça; 12’si yazma ve 3’ü matbûʻ 15 aded Farsça; 1 aded matbûʻ Eski Yûnânca ve Latin Harfli 6 aded Türkçe eser olmak üzere 340 eserin listesini çıkardık. Bu kısm, 14 sahîfedir.
928 sahîfelik bu kitâbımız muhtevâsı, kaynakları, vesîkaları ve delîlleri i‘tibârıyla Şeyh Bedreddîn Efendi’yle alâkalı bu zamâna kadar yazılan kitâbların en tafsîlâtlısıdır.