Sistematik Kalem

İslam tarihinde Müslümanların birbirlerini tekfir edip dışladığı konular genelde kelam konularıdır. Ekoller kelam tartışmalarının bir te’vil ve yorum yarışması olduğunu unutmuş, ilzam yoluyla birbirlerini İslam dairesinin dışına çıkarmaya çalışmışlardır. Kitleler üzerinde ifsat edici ve ayrıştırıcı etkiler bırakan bu dışlayıcı söylemler günümüze kadar ulaşmıştır.

Gerek İslam dünyasındaki mezhebî kimliklerin yükselmesi, gerek küresel-dijital dünya değerlerinin meydan okuması karşısında kelam tartışmalarına bir dönüş yaşanmaktadır. Her tartışmanın bir ekolojisi vardır. Kadim bir tartışmayı modern bağlamlarda anlamaya ya da sürdürmeye çalışmak, yepyeni ve farklı bir şeydir. Pratik hayatımızda karşılığı olmayan sorunlar, bir anda ‘pratik teolojik konular’ haline gelmiştir. Sahici olsun olmasın, toplumun gündemine düşen bir sorun hakkında ilim adamlarının söz söylemesi kaçınılmazdır. Şüphesiz bu konuların ele alındığı, tartışıldığı, açıkça konuşulduğu yegâne ortamlar, akademik ortamlardır. Ortaya çıkan her anlaşmazlığı bir iman küfür meselesi olarak algılayan dogmatik düşüncelerin tahakkümü, eleştirel ve sorgulayıcı din anlayışının toplumsallaşması ile kırılabilir.

Bütün bu düşünceler ışığında Sistematik Kelam kitabını, öncelikle kelam geleneğinin güncel okunuşu perspektifiyle hazırladık. Kelam geleneği varlık, bilgi, uluhiyet, nübüvvet, iman, ahiret ve imamet gibi klasik kelam konuları ile ortaya konulmaktadır. Bunun yanında eski konulara dair yeni tartışma ve okumalar içeren bölümler de yer almaktadır. Sadece kelam geleneğinde ekoller arasındaki tartışmalı konuları tanımak değil, günümüzde İslam’ın dünya, varlık, insan ve değer görüşünü anlamaya çalışan herkese hitap eden açık ve anlaşılır bir anlatımla metinler kaleme alınmıştır. Yine de bazı bölümlerin kavranması, dikkatli bir terminoloji bilgisine ihtiyaç duyurmaktadır. Metinler, Müslüman kelam birikimini akademik düzeyde ortaya koymanın yanında, din içinde ötekileştirilen görüşlerin tanınmasını sağlayarak dinî düşünceye bir derinlik kazandırma işlevi görmektedir.