Taklit Öğretiminde Aile Eğitim Programı El Kitabı

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan çocuklar pek çok alanda sınırlılık yaşamaktadırlar. OSB olan çocuklar dil ve iletişim, duyguları anlama veya ifade etme, sosyal etkileşim veya akranlarıyla oyun oynama gibi çeşitli becerilerde sınırlılık yaşamaktadırlar. Bu sınırlılıklarının nedenleri arasında erken yaş dönemlerinden başlayarak ortaya çıkması beklenen taklit becerilerindeki yetersizlikleri yer almaktadır. Taklit becerilerinin kazandırılabilmesi için OSB olan çocukların yoğun bir özel eğitim desteğine gereksinimleri bulunmaktadır.
OSB olan çocuklar için gereken özel eğitim desteğini özel eğitim öğretmenlerinin ve konu uzmanlarının sağlamasının yanı sıra, onlarla her zaman bir arada bulunan, onları en iyi tanıyan anne babalarının eğitim desteği vermesi onların gelişimine olumlu katkılar sağlamaktadır. Aileleri öğretici olarak gören yaklaşımlar temel alınarak çeşitli aile eğitim programları hazırlanmakta ve uygulanmaktadır. Teknolojinin hayatımızın içinde önceki yıllara oranla çok daha fazla yer alması göz önüne alınarak hazırlanan aile eğitim programı çevrimiçi olarak ailelerin hizmetine sunulmuştur. Çevrimiçi Aile Eğitim Programı El Kitabında OSB’li çocuğa sahip ailelerin çocuklarına taklit becerilerini öğretebilmeleri hedeflenmiştir. Programda taklit becerilerinin öğretiminde uzun yıllardır kullanılan Uygulamalı Davranış Analizi (Applied Behavior Analysis-ABA Terapi) ilkelerine dayalı bir uygulama olan "Ayrık Denemelerle Öğretim- ADÖ” yöntemi temel alınmıştır.
Çevrimiçi Aile Eğitim Programı El Kitabı, dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, Otizm Spektrum Bozukluğu hakkında genel bilgiler verilmiş ve ebeveynlere çocuklarında bulunan otizme özgü özellikleri veya otizm nedeniyle bireysel farklılıklarını anlamalarına yardımcı olmak hedeflenmiştir. İkinci bölümde, iletişim ve sosyal beceriler gibi becerilerin temelini oluşturan taklit becerileri ve bu becerilerin OSB olan çocuklara öğretimine ilişkin bilgi vermek amaçlanmıştır. Kitabın üçüncü bölümünde, ADÖ yöntemini uygulayabilmek için bilinmesi gerekli olan temel kavramlar hakkında bilgi aktarılmıştır. Son bölümde ise ebeveynlerin ev ortamlarında, ADÖ yöntemini uygulayabilmeleri için yapmaları gereken hazırlıklar, öğretim süreci ve kayıt tutma hakkında bilgi sunulmuştur. Her bir bölüm sonunda, bölümde aktarılan bilgilere yönelik olarak uygulama yapabilmeleri için ev ödevleri verilmiştir. Bunun yanı sıra, her bölüme ilişkin bilgi düzeylerini ölçebilmeleri için bölüm sonu değerlendirme testlerine yer verilmiştir. Ebeveynlerin her bir bölümü bitirdikten sonra ev ödevlerini ve değerlendirme testlerini tamamlamaları istenmiştir.
Bu kitapta yer alan çevrimiçi hazırlanan aile eğitim programının uygulanması, yüz yüze eğitime olanak sağlayan Skype programı aracılığıyla yürütülmüş, el kitabında yer alan ADÖ uygulama basamaklarını ebeveynlerin doğru bir şekilde yapabilmeleri için koçluk hizmeti sunulmuştur. Koçluk uygulamasında, ebeveynin çocuğuna yaptığı öğretim oturumu Skype yoluyla gözlenmiş ve arkasından geri bildirim sağlanmıştır. Bu uygulama ve uygulamanın ebeveynler üzerindeki etkililiği konusunda ayrıntılı bilgi edinebilmek için birinci yazarın doktora tezine "https://tez. yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/” adresinden ulaşılması önerilmektedir. Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklara Taklit Öğretiminde Çevrimiçi Sunulan Aile Eğitim Programı El Kitabı’nın ebeveynlere ve ailelerle çalışan uzmanlara yol gösterici olması dileklerimizle.
Dr. Öğr. Üyesi Mine Kizir
Prof. Dr. İlknur Çifci Tekinarslan