Tefsir Tarihi

Kendi döneminden bilgiler barındıran tefsir tarihi yazıcılığının varlığı çok eskilere dayanır. İşte elinizdeki bu kitap, geçmişte yaşayan müelliflerin ve çağımızın, bir kısmı da halen hayatta olan müelliflerinin görüşlerini alması bakımından oldukça önem arz etmektedir. Söz konusu yazarlardan bazıları, aslında hem yaşadıkları dönemin hem de asırlar ötesinden bugünün aynası olabileceklerdir. Çünkü yazılan tefsîrlerin önemli işlevlerinden birisi de yazıldığı çağa birçok yönden ışık tutmaktır.

Bu çalışmada, ilk müfessir Hz. Peygamber’in, ardından sahâbenin ve tâbiînin tefsîr görüşlerine ve konumlarına yer verilmiştir. Yine onların tefsir konusundaki görüşlerini yoğun bir biçimde ele alan başta Taberî olmak üzere birçok eser sahibine ve değerli görüşlerine de yer verilmeye çalışılmıştır.

Bu çalışmada dikkati çeken bir başka husus da -içindekilere bakıldığında- yelpazesi geniş bir biçimde farklı zaman ve mekânda yaşamış müfessirlere ve görüşlerine değinilmeye çalışılmış ve onların bu değişik tecrübelerine satır aralarında yer verilmiş olmasıdır.

Bu çalışmanın önemli noktalarından birisi de kendilerinden sözlü olarak izin aldığım çok değerli bilim insanlarının çalışmalarında yer verdikleri müelliflerin görüşlerini, onların ifadeleri ile hemen hemen aynı şekilde nakletmiş olmamızdır. Bu arada benim yaptığım ve doğrudan tefsîr tarihini ilgilendiren çalışmalarımı da hemen hemen aynı şekilde bu çalışmaya aldığımı belirtmek isterim. Yine bu çalışmanın bir yönü de yüksek lisans veya doktora öğrencilerime ödev olarak verdiğim bazı müfessirlerin görüşlerinden yararlanıp onlara bu çalışmada yer vermiş olmamdır.

Bu eserin, tefsîr tarihi çalışmalarının günümüzde ortaya konulan tez ve makalelerden ârî bir şekilde yapılmaması noktasında örnek olmasını temenni ederiz.