Tefsir Usulüne Giriş

Kur'an-ı Kerim, Allah'ın insanlara indirdiği son Mukaddes Kitaptır… Ferde ve topluma, bütün insan sınıflarına, bütün memleketlerde ve bütün devirlerde insan hayatının bütününe, maddi-manevî bir hidayet rehberidir…

Kur'an; Hz. Muhammed (s.a.) ve onun sahabileri, ümmetin selefi ve halefi tarafından bu güne kadar en büyük önem ve araştırma konusu olmuştur. Bu bağlamda Kur’an-ı Kerim ile ilgili çeşitli ilim dallarında çeşitli kitaplar ve kıymetli büyük eserler meydana getirilmiştir. İşte Kur'an ile ilgili oluşturulan ilimlerden birisi de, "tefsir usulü" olmuştur.  “Tefsir usulü” ya da “İlmu Usuli't-Tefsîr”, Kur'ân-ı Kerim'in insanlar tarafından anlaşmasına yardımcı olmak üzere onu, insanların zihinlerine, akıllarına yaklaştırma çalışmaları diyebileceğimiz tefsirin ve müfessirlerin prensiplerini, şartlarını ve çerçevesini belirleyen, tarihini tesbit eden ilim veya ilimlerin hepsine birden verilen isimdir. Zaman zaman "Kur'ân İlimleri" (Ulumu'l-Kur'an) adıyla da anılmıştır. Zamanla tekamül eden bu ilim dalı, müstakil olarak tedvin edilmiştir. Sonradan gelen âlimlerin bu konuda eserleri bol miktarda mevcuttur. Ayrıca tefsir kitabı yazan müellifler de, okuyucuyu bilgilendirme mahiyetinde kitaplarının baş kısmına, "Mukaddime" adı altında "tefsir usûlü"konusunda bazen kısa ve bazen de uzun bilgilere yer vermişlerdir.

İşte İbn Kesîr'in, "Tefsirü’l-Kur'ani'l-Azim" adlı tefsir kitabının başına yazmış olduğu "Mukaddime" de, bir "tefsir usûuü" mahiyetindedir. İbn Kesîr, burada; ilk önce Allah'a hamd etme ile ilgili ayetler, Hz. Muhammed'in Kur'an’ı tebliğ ettiği ile ilgili ayetler; Kur'an'ın Kur'an'la, Kur'an'ın Sünnetle, Kur'an'ın sahabe ve tabiun sözleriyle tefsir edilmesi gerektiği hakkında gerekli açıklamalar, İsrailiyat ile ilgili bilgiler, Kur'an’ın şahsi re'y ile tefsir edilmemesi gerektiği, ayet ve sure kelimelerinin sözlük anlamları, ayetlerin sayısı, Kur'an'da yer alan harflerin sayısı, Kur'an'ın üçte biri ve yedi de biri ile ilgili rivayetler, kelimelerin kaç harfli olduğu meselesi ve Kur'an'da yer alan kelimelerin Arapça olup olmadığı meselesi gibi konular yer almaktadır.