Türk Edebiyatında Hz. Ali ve Hz. Fatıma Mevlidleri

Türk kültür ve edebiyat tarihine bakıldığında Hz. Muhammed’e duyulan sevgi ve saygı hislerinin vücuda getirdiği sayısız eserlerle karşılanır. Divan edebiyatında bu vesileyle kaleme alınan türlerin en önemlisi ve meşhuru ise mevliddir. Türk edebiyatında mevlid, başta Süleyman Çelebi’nin Necat’ı olmak üzere çok sayıda örneği bulunan yaygın bir edebi türdür.

Hz. Muhammed’le özdeşleşen bu edebi türün zamanla diğer din büyükleri için de kaleme alındığı görülmektedir. Bu bağlamda özellikle divan edebiyatında Hz. Ali ve Hz Fatıma’nın doğumlarını anlatan eserlere de rastlanmaktadır. Nicelik ve nitelik bakımından Hz. Muhammed mevlidlerinden etkilenen, hatta bazı yönleriyle onların bire bir benzeri olan bu eserler Hakkında ilk defa bu kadar kapsamlı bir çalışma yapıldığını belirtmeliyiz.

Elinizdeki kitap iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; Hz. Ali için yazılmış dokuz mevlid ele alınmış, bu mevlidlerin şekil ve muhteva özellikleri hakkında ayrıntılı bir inceleme yapılmış, literatürde yer almayan üç yeni mevlid metni ortaya çıkarılmıştır. İkinci bölümde ise Hz. Fatıma’nın doğumunu anlatan dört mevlid metnine yer verilmiştir. Bu metinlerden ikisi; ilk defa bu çalışmayla tanıtılmıştır.

Toplamda 2800 beyit civarında bir yekün tutan 13 mevlid metninin yeri geldiğinde Süleyman Çelebi’nin Vesiletü’n-Necat’ı ile karşılaştırılması da yapılmıştır.

Hz. Ali ve Hz. Fatıma mevlidlerini, başta Süleyman Çelebi’nin eserleri etrafında şekillenmiş bir edebi tür olan mevlidin ‘‘çizgi dışı’’ örnekleri olarak nitelendirmek mümkündür.