Türk İmparatorluğunun Paylaşılması Hakkında Yüz Proje

Babil’in Yorumu

Üzerinde yaşadığımız toprakların ne kadar kıymetli olduğu, küçük yaşlarda öğrendiğimiz şeylerden biri. Tarihimiz de bu toprakların muhafazası uğruna verilmiş mücadelelerle dolu. Trandafir G. Djuvara, Osmanlı’nın yıkılışına içeriden tanıklık eden diplomatlardan biri olarak, bu mücadelelerin nedenlerine işaret ediyor. Batılı din ve devlet adamlarının, hatta düşünürlerinin kimi zaman dinî, kimi zaman siyasî bazen her ikisini de içine alan sebeplerle Türk yurdu üzerine hazırladığı projeleri bir araya getiriyor. Papa X. Leo’ndan XIV. Louise’e, Büyük Petro’dan Garibaldi’ye dek akılcı yahut hayalî; tarihe mal olmuş veya unutulmuş projeler bunlar. Her birinin ortak arzusu Türk etkinliğini sonlandırmak. Kitap, bu yönüyle Batı’nın Doğu üzerinde neredeyse bin yılı bulan ilgisinin tarihine ışık tutuyor.

Avrupalıların Doğu’ya yönelik ilgisi 13. yüzyılda Haçlı seferleriyle başladı. Ancak bu ilginin yönü zamanla değişti ve 1204’te Haçlıların Bizans İmparatorluğu’nun başkentini ele geçirmesiyle salt dinsel bir nitelik taşımadığı ortaya çıktı. Bu planlar yüz yıl kadar Memluklar, Anadolu Selçukluları ve Bizans’a yönelikti.Avrupalıların Türklerle ilk kitlesel teması da bu seferlerle oldu. 14. Yüzyıldan itibaren de Avrupa’da fetihlere başlayan Osmanlı Devleti bu planların son ve değişmez hedefi oldu. Yüzyıllarca üretilen onlarca projenin çoğu tarihin tozlu raflarında kaldı. Varlığı bilinen bu projelerin ilk sistemli derlemesini, 20. yüzyıla girerken Romanya Krallığı’nın İstanbul elçisi olarak görev yapan diplomat ve araştırmacı Trandafir G. Djuvara yaptı. Farklı ülkelerin arşivlerinde yaptığı çalışmalarla o zamana dek bilinmeyen, unutulmuş projeler de keşfetti.