Türkiye’de Toplumsal Tabakalaşma ve Eşitsizlik

Türkiye’de 1980’de başlayan küresel entegrasyon ve liberalizasyon 1990’larda yavaşladıktan sonra 2000’lerde daha hız kazandı. Bu dönemde ekonomi büyüdü, toplam zenginlik arttı ancak hem bu zenginliğin paylaşımında, hem de refahın oluşturulmasında çok ciddi sorunlar ortaya çıkmaya başladı. Bu eşitsizlik ve paylaşım sorunu, toplumda farklı tabaka ve katmanların konumlarında değişimlere yol açtı ve neticesinde Türkiye’de sosyal tabakalaşma konuları daha fazla tartışılmaya başlandı.

Türkiye’de son 30 yılda tabakaların daha fazla belirginleşmeye ve toplumsal yapının diğer unsurlarını da daha fazla etkilemeye başladığını görmekteyiz. Bunda ekonominin ve devletin geçirdiği büyük dönüşümlerin ve küresel sisteme entegrasyon çabalarının etkili olduğu söylenebilir. Bu süreçte eşitsizlik ve tabakalaşmaya dair makro göstergelerde (olumlu ya da olumsuz manada) çok büyük farklılaşmalar yaşanmasa da, birbiri ile ilişki halindeki tabakaların sosyal tezahürlerinde önemli değişimler gerçekleşti. Özellikle kentleşmede yaşanan dönüşümler, hizmet sektörünün yükselişi, bilgi ekonomisinin gelişimi ve ekonominin finansallaşması gibi etkenlerden ötürü makro düzeyde sınıfsal şemalar çok değişmediği halde, her bir tabakanın kendi içindeki kombinasyonu ciddi biçimde farklılaştı. Yaşanan bu değişimlere bağlı olarak geniş işçi sınıfı ve orta sınıf içinden değişik özellikler ve yönelimler gösteren sınıf-altı, prekarya, bilgi işçileri, yeni orta sınıf, küresel yönetici sınıf gibi katmanlar bulunmaktadır. Bu katmanlar toplumsal, iktisadi ve siyasi yaşamı yakından etkilemektedirler. Dolayısıyla ciddi bir çözümlemeyi bekleyen sosyal tabakalaşma, farklılaşma ve eşitsizliğin detaylıca ele alınması ve tartışılmasına ihtiyaç vardır.

Elinizdeki kitap bu bakımdan bir giriş oluşturmak maksadıyla hazırlanmıştır. Konuya ilgi duyan araştırmacıların başlangıç çerçevesi olarak kullanabilecekleri eserin aynı zamanda meselenin temel bileşenlerini göstermesi bakımından başka verimli çalışmalara da zemin hazırlaması amaçlanmıştır. Elbette bu kadar geniş bir konunun bütün yönleri ile ele alınmasında çeşitli güçlükler bulunmaktadır. Dolayısıyla kitapta, tabakalaşma ve eşitsizlik alanında Türkiye açısından temel etkiye sahip olduğu düşünülen konuları ilgili güncel verilere dayalı olarak ele alan yazılara yer verilmiştir. Böylece tabakalaşma ve eşitsizlik konusunda mevcut durumun gerçekçi bir resminin çekilmesine katkı sağlanarak sonraki çalışmalara zemin oluşturulmaya çalışılmaktadır.