Türkiye'de Toplumsal ve Dini Değişimin İzleri

Değişim, tüm toplumların ve toplumu meydana getiren bütün kurumların alınyazısıdır. Din de toplumu meydana getiren sosyal kurumlardan biri olarak toplumsal değişimin hem nesnesi hem faili konumundadır.

Toplumsal yapının bir bölümünde meydana gelen değişim, nihayetinde o yapının bütün parçalarını etkilemektedir. Modernleşmeyle birlikte toplumun her alanında hızlı bir değişim sürecinin içine girildiği açıktır. Dini anlayış ve temayüller de bu sürecin içinde peyderpey değişmektedir. Fakat toplumsal ve dini değişim nereye doğru ve hangi hızla ilerlemektedir?

Sadece 10 sene önce Türkiye’nin İslamlaştığı tartışılırken bugün muhafazakar ailelerin çocuklarının bile deizme sürüklendiği iddia edilmeye başlanmıştır. Türkiye’de yaşayan kişiler ya bir lunapark hız treni roller- coaster üzerindeymişçesine yıldan yıla bir aşağı bir yukarı bir sağa bir sola savrulmaktadırlar ya da bu değerlendirmelerden en az biri hatalıdır.

Dinî değişimle ilgili tartışmaların genel problemi konunun bağımsız alan araştırmaları üzerinden yürütülmemesidir. Toplumsal değişime değer yargılarıyla yaklaşmak eldeki verileri doğru okumayı güçleştirmektedir. Elinizdeki çalışma bu düşüncelerle Türkiye’de 2000’li yıllarda yaşanan toplumsal ve dini değişimi doğru okuma gayesiyle ortaya çıkmış bulunmaktadır.

Araştırma dini algı ve temayüllerdeki değişimi öğretmenler üzerinden tespit etmeye çalışmaktadır. 2005 yılında öğretmenlerle gerçekleştirdiğimiz anket uygulaması aynı sorularla tekrar edilerek dinî değişimin izleri ve öğretmenler üzerindeki yansımaları tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda Bursa il merkezindeki ilkokul ve ortaokullarda görev yapan 420 öğretmeninin katılımıyla bu çalışma gerçekleştirilmiştir.

Öğretmenlerdeki dini inanç, ibadet ve sosyal yaşam boyutlarını ölçtüğümüz bu çalışmada ortaya çıkan yaşa bağlı farklılıklar birçok kişinin düşüncesinin aksine en azından öğretmenler açısından dine yönelimin azalmadığını ortaya koymaktadır. Önceki çalışmamızla yaptığımız karşılaştırmalar da öğretmenler açısından din adına genel olarak pozitif yönlü bir değişime işaret etmektedir.

Bu durum öğretmen profilindeki değişimi göstermektedir.