Vahidi Saadet-Name

Divan edebiyatında didaktik olarak yazılan ve okuyucular tarafından çok rağbet gören en önemli edebî eserlerden biri de öğüt verici konuları içeren eserlerdir. İslamî açıdan iyi bir insan olma ve yaşamda başarılı olmanın yollarını gösteren türde yazılan eserlere nasihat-nâme ya da pend-nâme denilmektedir. İslam dininin nasihat dini olduğuna vurgu yapan ayet ve hadislerin varlığı şair ve yazarların bu türden eserler kaleme almalarına yönlendiren en önemli etken olmuştur. Doğrudan pend-nâme veya nasihat-nâme adını alan eserler dışında doğrudan bu adı almamış olsalar bile, içeriği insanı doğru yola sevk etme, ahlaklı yaşama dair hikâyeler vasıtasıyla ibretli anlatımlara yer veren manzum ve mensur eserler de bu türün örnekleri olarak değerlendirilmektedir.

Elinizdeki bu çalışma Vâhidî’nin Pend-nâme ya da Saâdet-nâme olarak isimlendirilen eserinin incelenmesi ve transkripsiyonlu metninin verilmesinden oluşmaktadır. Çalışma giriş, üç ana bölüm, sonuç ve sözlük kısmından oluşmaktadır. Giriş kısmında nasihat-nâme / pend-nâme türü hakkında bilgi verilip yüzyıllara göre bu türde eser veren kişiler ve eserleri zikredilmiştir. Birinci bölümde hayatı hakkında çok fazla bilgi bulunamayan Vâhidî’nin hayatı ve eserleri hakkında tezkirelerden hareketle bilgi verilmiş, edebiyatımızda aynı ismi taşıyan diğer kişilere de değinilmiştir. İkinci bölümde çalışmamızın konusu olan Saâdet-nâme isimli eser şekil, imla ve muhteva bakımından değerlendirilmiş, alt başlıklarla da eserde dikkati çeken hususiyetler ele alınmıştır. Şekil özellikleri başlığı altında eserde geçen nazım şekilleri ve vezinler hakkında bilgi verilerek tablolar yoluyla da sınıflandırılmıştır. İmla başlığı altında eserde karşımıza çıkan bazı hususiyetler sıralanarak örneklendirilmiştir. Muhteva özellikleri kısmında eserin giriş, bâbların olduğu asıl kısım ve hatime bölümü özetlenerek hangi konulara yer verildiği ifade edilmiştir. Bu kısımda aynı zamanda iktibaslar ve özel isimler alt başlıkları atılarak eserde yer alan iktibaslar tasnif edilmiş, hayatı hakkında bilgi tespit edilen şahıslar sıralanarak bu kişilerin önemine kısaca değinilmiştir. Üçüncü bölüm çalışmamızın transkiripsiyonlu metin kısmını oluşturmaktadır.

Süleymaniye Kütüphanesi Hekimoğlu Ali Paşa koleksiyonu No: 442’de yer alan yazma eser transkripsiyonlu bir şekilde Latin harflerine aktarılmış, metin tamiri yöntemiyle de vezin ve anlam bozuklukları düzeltilmeye çalışılmıştır. Bu bölümde aynı zamanda nüsha tavsifi yapılarak metnin kuruluşuyla ilgili hususlar sıralanmıştır. Çalışmamız okuyucuların metni anlamlandırmalarına bir nebze de olsa katkı sağlamak amacıyla sözlük kısmıyla tamamlanmıştır.