Vatandaşlık Hukuku

Vatandaşlık (uyrukluk) bireyi devlete bağlayan hukuksal bağların bütünü olarak tanımlanmakla birlikte, bu tanım kişinin kendini sosyal, kültürel ve ekonomik özellikleriyle hangi topluma veya hangi devlete daha yakın saydığını dikkate almadığı için bir yanıyla eksik kalmaktadır. Prof. Dr. Rona Aybay, yıllardır çeşitli üniversitelerde ders kitabı olarak okutulan Vatandaşlık Hukuku adlı yapıtının, Yrd. Doç. Dr. Nimet Özbek’in de yazar olarak katkılarıyla hazırlanan bu yeni baskısında, vatandaşlık (uyrukluk) bağının özelliğinin saptanmasında ya da bu bağın oluşup çözülmesinde “hukuk ötesi” nedenlerin de pozitif hukuk açısından dikkate alınabildiğini önemle belirtmektedir. Vatandaşlığa ilişkin varolan tüm hukuk kurallarının bir bütün oluşturduğunu belirten Aybay ve Özbek, tanımlanan bu bütünün uyrukluğun kazanılmasından yitirilmesine, değiştirilmesine ve kanıtlanmasına kadar uzanan konuları kapsadığını; bunların devletten devlete değişiklik gösterdiğini, bu nedenle her devletin vatandaşlık hukukunun kendine özgü olmasının yanısıra uluslararası niteliklere de sahip bulunmasının vazgeçilmez bir özellik olduğunu vurgulamaktadır. Vatandaşlık Hukuku’nda, “Vatandaşlık Hukuku Üzerine Genel Bilgiler”, “Türk Vatandaşlığının Kazanılması”, “Türk Vatandaşlığıyla İlişkinin Kesilmesi”, “Türk Vatandaşlığının ‘Dönme’ Yoluyla Kazanılması”, “Türk Vatandaşlığına İlişkin Konularda Kanıtlama (İspat) ve Yargı Yolu”, “Uyrukluk Hukuku Açısından Devletlerin Ardıllığı ve Arazi Değişimi”, “Gemilerin, Hava Araçlarının, Uzay Araçlarının ve Tüzel Kişilerin Uyrukluğu” bölümlerinin yanısıra temel yasa metinleri de ek olarak yeralmaktadır. Eserin bu dördüncü baskısında Prof. Dr. Rona Aybay ve Yrd. Doç. Dr. Nimet Özbek, 2008’den bugüne kadar geçen dönemde yasalardaki değişiklikleri ve özellikle 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’yla getirilen yeni düzenlemeleri dikkate alarak gerekli güncelleştirmeleri yapmış ve kitabı genişletmişlerdir.

Yazar Hakkında

: Rona Aybay 1935’te İstanbul’da doğdu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni 1959’da bitirdikten sonra aynı fakültede doktora yapan Aybay, 1964’te Columbia Üniversitesi’nde Karşılaştırmalı Hukuk alanında Yüksek Lisans derecesi aldı. 1973’te doçent, 1980’de profesör oldu. ODTÜ’de Kamu Yönetimi bölümü başkanlığı, ODTÜ İdari İlimler Fakültesi Dekanlığı ve A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi (SBF) dekan yardımcılığında da bulunan Rona Aybay, 12 Eylül’den sonra YÖK’ün 1402 sayılı yasaya dayandırdığı bir kararıyla üniversiteden uzaklaştırıldı; 7 yıl sonra Danıştay kararıyla üniversiteye döndü. Avrupa Konseyi Irkçılık ve Hoşgörüsüzlükle Savaşım Komisyonu ile Bosna-Hersek’teki insan hakları ihlâllerini incelemekle görevli AGİT Komisyonu üyeliklerinde bulunan Aybay, Bosna-Hersek İnsan Hakları Mahkemesi’nde, kurulduğu 1996 yılından, kapandığı 2003 yılına kadar Avrupa Konseyi tarafından seçilmiş uluslararası yargıç olarak görev yapmıştır. Aybay, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin etkenliğini arttırmak üzere, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nce oluşturulan 11 üyeli “Akil Kişiler Grubu”na üye seçilmiştir. 2006-2011 yıllarında Türkiye Barolar Birliği İnsan Hakları Merkezi Başkanı olan Prof. Dr. Rona Aybay’ın Faşizm (Murat Sarıca ile birlikte, 1962), Karşılaştırmalı 1961 Anayasası (1963), Robert Owen (1970, 2005 ve 2012) ve Yurttaşlık (Vatandaşlık) Hukuku (1982, son basım 2008), Esra Dardağan ile birlikte Yasaların Uluslararası Düzeyde Çatışması (Kanunlar İhtilafı) (2005) ve Yabancılar Hukuku (2005, yeni basım 2007), Uluslararası Yargı (2013), An Introduction to Law (son basım 2014), Tarih ve Hukuk Açısından Konsolosluk (2009) gibi kitapları vardır. Yazar, Yakın Doğu (KKTC) Üniversitesinde ders vermekte ve Türkiye Barolar Birliği İnsan Hakları Merkezi Yürütme Kurulu üyesi olarak görev yapmaktadır.

Nimet Özbek: 1971’de Ceyhan’da doğdu. 1989 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne girerek 1994’te mezun oldu. Aybay Hukuk Araştırmaları Vakfı tarafından 1990 yılında düzenlenen “İnsan Hakları Açısından Laiklik” ve 1993 yılında “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Türk Hukukundaki Yeri” konulu yarışmada mansiyon ödülü (Teoman Uykur ile birlikte) kazandı. Ankara Barosu’nda avukatlık stajını tamamlayarak avukat oldu. AÜHF Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde “Türkiye’deki Yabancıların Öğrenim ve Öğretim Özgürlüğü” isimli yüksek lisans teziyle (Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları, Ankara 2000) yüksek lisans yaptı. London University School of Oriental and African Studies’te (2002) ve Lyon 3 Üniversitesi’nde (2004) araştırma bursu kazandı. 2002’de AÜHF Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde “Milletlerarası Özel Hukukta İhtiyati Tedbirler” isimli teziyle “hukuk doktoru” ünvanını aldı. Brüksel (I) Tüzüğü Işığında AB Hukukunda Geçici ve Koruyucu Tedbir Kararları, (Ankara 2009), Milletlerarası Usul Hukukunda Geçici Hukuki Koruma, (Ankara 2013) ve –7 yazarlı– Yaşayan Lozan, (Ed. Çağrı Erhan, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 2003), kitapları ile çok sayıda makalesi bulunmaktadır. Birçok uluslararası kongrede tebliğ sunan yazar, halen Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde yardımcı doçent olarak çalışmaya devam etmektedir.