Yapay Zeka Teknolojileri Kapsamında İdarenin Sorumluluğu

İdarenin sorumluluğuna ilişkin klasik modeller, yapay zeka teknolojileri kapsamında yetersiz kalabilmektedir. Bu nedenle, yapay zeka teknolojileri bağlamında idarenin sorumluluğunun, yeni bilgiler ve gelişmeler ışığında değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu ihtiyaç dolayısıyla başta Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi olmak üzere, pek çok uluslararası kuruluşun ve bunun yanında pek çok devletin yapay zeka teknolojilerine ilişkin çalışmalar yürüttüğü gözlemlenmektedir. Ülkemizde de idare, yapay zeka teknolojilerini giderek artan oranda idari faaliyetlere entegre etmekte ve konu artık strateji planlarında ele alınmaktadır. Bu kullanımlar, temel hak ve özgürlüklere yönelik ihlaller ve buna müteakip çeşitli zararlar oluşturabilecektir. Bu ihtimallerde idarenin sorumluluğunun hangi esaslara tabi olacağının belirlenmesi gerekmektedir. Bu bağlamda, çalışmada yapay zeka teknolojilerinin idari faaliyetlerde kullanımının hukuki çerçevesi ortaya konularak temel hak ve özgürlüklerle ilişkisi irdelenmiş ve doğabilecek zararlardan idarenin sorumluluğuna ilişkin esaslar ortaya konulmuştur.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM

YAPAY ZEKA KAVRAMI, TARİHSEL GELİŞİMİ, TÜRLERİ, HUKUKİ NİTELİĞİ VE HUKUKİ ÇERÇEVENİN BELİRLENMESİNDE GEÇERLİ OLAN BAŞLICA İLKELER

I. YAPAY ZEKA KAVRAMI

A. Yapay Zeka Nedir?

B. Yapay Zekanın Temel Unsurları

C. Yapay Zekayla İlişkili Başlıca Kavramlar

II. YAPAY ZEKANIN TARİHSEL GELİŞİMİ

A. Yapay Zekanın Antik Çağlardan Günümüze Temelleri

B. Dartmouth College Konferansı ve Ardından Yaşanan Gelişmeler

C. Birinci ve İkinci Yapay Zeka Kışı

D. Yapay Zeka Alanındaki Güncel Atılımlar

E. Yapay Zeka ve Sanat Etkileşimi: Robot Kavramı, Üç Robot Yasası, A Space Odyssey

III. YAPAY ZEKA TÜRLERİ

A. Genel Olarak

B. Teknoloji Temelli Ayrım

C. Avrupa Birliği'nin Teklifi: Risk Temelli Ayrım

IV. YAPAY ZEKANIN HUKUKİ KİŞİLİK SORUNSALI

A. Genel Olarak

B. Yapay Zekaya Hukuki Kişilik Tanınması Gerektiği Yönünde Görüşler

C. Yapay Zekaya Hukuki Kişilik Tanınmasına Karşı Görüşler

D. Görüşümüz

V. YAPAY ZEKANIN HUKUKSAL ÇERÇEVESİNİN BELİRLENMESİNDE GEÇERLİ OLAN BAŞLICA İLKELER

A. İnsan Onurunun Korunması İlkesi

B. Eşitlik İlkesi

C. Ölçülülük ve Mahremiyetin Korunmasında Makul Denge İlkesi

D. Hukuki Belirlilik İlkesi

E. Yönetimde Açıklık İlkesi

İKİNCİ BÖLÜM

İDARİ FAALİYETLERİN YÜRÜTÜLMESİNDE YAPAY ZEKA TEKNOLOJİLERİNİN KULLANIMI VE TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERLE İLİŞKİSİ

I. İDARİ FAALİYETLERİN YÜRÜTÜLMESİ AÇISINDAN YAPAY ZEKA TEKNOLOJİLERİ

A. Kamu Hizmeti Açısından

B. İdari Kolluk Faaliyeti Açısından

II. YAPAY ZEKA TEKNOLOJİLERİNİN İDARİ FAALİYETLERDE KULLANIMI KARŞISINDA TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN DURUMU

A. Genel Olarak

B. Yapay Zeka Teknolojileri ve Yaşam Hakkı (AY m. 17, AİHS m. 2)

C. Yapay Zeka Teknolojileri ve Adil Yargılanma Hakkı (AY m. 36, AİHS m. 6)

D. Yapay Zeka Teknolojileri ve Özel Hayatın Gizliliği ve Aile Hayatına Saygı Hakkı (AY m. 20, AİHS m. 8)

E. Yapay Zeka Teknolojileri ve İfade Özgürlüğü (AY m. 26, AİHS m. 10)

F. Yapay Zeka Teknolojileri ve Etkili Başvuru Hakkı (AY m. 36, AİHS m. 13)

G. Yapay Zeka Teknolojileri ve Ayrımcılık Yasağı (AY m. 10, AİHS m. 14)

H. Yapay Zeka Teknolojileri ve Serbest Seçim Hakkı (AY m. 67, AİHS Ek Protokol No. 1 m. 3)

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

YAPAY ZEKA TEKNOLOJİLERİ KAPSAMINDA İDARENİN SORUMLULUĞU

I. SORUMLULUK HUKUKU BAKIMINDAN YAPAY ZEKA TEKNOLOJİLERİ

A. İdare Hukukunda Sorumluluk Kavramının Teorik Temelleri

B. Yapay Zeka Teknolojilerinin Klasik Sorumluluk Anlayışı Karşısındaki Durumu

C. Yapay Zeka Teknolojileri Kapsamında İdarenin Sorumluluğuna İlişkin Modeller

II. YAPAY ZEKA TEKNOLOJİLERİNDEN DOĞAN OLASI RİSKLERİN ÖNLENMESİ VE HAK ARAMA YOLLARI

A. İdari Faaliyetlerde Kişisel Verinin Algoritma Tarafından Otomatik İşleme Tabi Tutulmasının Açık Yasal Düzenleme Altına Alınması

B. Yapay Zekaya Özgü Bir Bağımsız İdari Otorite ve Akreditasyon Sistemi Kurulması

C. Yapay Zeka Teknolojilerinin Türleri ile Üretim ve Kullanım Sürecine Dahil Olanların Yükümlülüklerinin Açık Yasal Düzenleme ile Belirlenmesi

D. Yapay Zeka Teknolojilerinden Doğan Zararlara İlişkin Olarak Grup Davası Açma İmkanının Getirilmesi

SONUÇ

KAYNAKÇA